Araştırmalar, çocukların aşırı işlenmiş gıdalara sıklıkla maruz kaldığını gösteriyor. UNICEF’in geçtiğimiz hafta yayımladığı “Gıda çevreleri çocukları nasıl yüzüstü bırakıyor” başlıklı rapora göre, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 190 ülkede, 13-19 yaş grubundaki obezite oranı %3’ten %9,4’e yükselmiş durumda. Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı, 14 Eylül 2026’dan itibaren kantinlerde “okul gıdası” logolu ürünlerle çocuk obezitesine karşı önlemler almaya hazırlanırken, gıda mühendisleri de denetimlerin önemine dikkat çekiyor.
İŞLENMİŞ GIDALARIN TEHDİDİ
Raporda, şeker, rafine nişasta, tuz, sağlıksız yağlar ve katkı maddeleri açısından yüksek olan aşırı işlenmiş gıdaların, çocukların beslenme alışkanlıklarını kişisel tercihlerden çok sağlıksız gıda çevreleri aracılığıyla şekillendirdiği vurgulanıyor. Bu ürünler, mağazalarda ve okullarda sıkça bulunurken, dijital pazarlama da gıda ve içecek sektörünün genç kitlelere ulaşmasını kolaylaştırıyor.
BAKANLIKLAR HAREKETE GEÇİYOR
Türkiye’de, mevzuat düzenlemeleri ve denetimlerle çocukların okullarda sağlıklı gıdaya erişimini artırmak için çalışmalar yürütülüyor. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ve özel okullardaki kantin, kafeterya ve büfe gibi gıda işletmelerinde satılacak hazır ambalajlı ürünlerde “Okul Gıdası” logosunun bulunmasına yönelik protokoller imzalanmış durumda. Bu tebliğin uygulanması, firmaların “Okul Gıdası” onayı almış ürün çeşitliliğini artırmasını hedefliyor.
DENETİM EKİPLERİ YETERSİZ
Gıda mühendisleri, denetimin önemine vurgu yapıyor. Gıda Mühendisleri Derneği Başkanı Fatih Efe, Türkiye’de kayıtlı veya onaylı 730 bin gıda işletmesi olduğunu belirterek, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın denetiminde yalnızca 1750 ekibin bulunduğunu ifade etti. Bu durumda, her bir ekibe ortalama 411 işletmenin düştüğünü belirten Efe, “Denetim ekipleri, memur statüsünde çalıştıkları için haftada 2 gün izinli. Yılda yaklaşık 240 çalışma günü kalıyor. Böyle bir durumda, her ekip her gün en az 2 işletme denetlemek zorunda kalacak,” dedi.
BAKANLIKLARLA GÖRÜŞMELER DEVAM EDİYOR
Okul kantinleriyle ilgili açıklama yapan Efe, “Kantinlerde aşçı bulunmasına rağmen, gıda mühendisi yok. Aşçıların hijyen bilgisi genellikle yetersiz. Okullarda mutlaka gıda mühendisi olması gerekiyor. Her okula bir gıda mühendisi verilemiyorsa bile, en azından 5 okula bir gıda mühendisi atanabilir. Bu konuda bakanlıklarla görüşmeler yapıyoruz,” şeklinde konuştu.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
UNICEF, çocukların sağlıklı beslenmeye erişimini güvence altına almak için hükümetlere ve sivil toplum kuruluşlarına bazı adımlar atma çağrısında bulunuyor:
- Gıda etiketlemesi, gıda pazarlamasına yönelik kısıtlamalar, gıda vergisi ve teşvikleri gibi önlemleri içeren kapsamlı ve bağlayıcı politikaların hayata geçirilmesi;
- Okullarda aşırı işlenmiş ve sağlıksız gıdaların satış veya dağıtımının yasaklanması ve okul ortamında gıda pazarlaması ile sponsorluk faaliyetlerinin engellenmesi;
- Kamu politikası süreçlerini aşırı işlenmiş gıda sektörünün etkisinden koruyacak sağlam mekanizmaların kurulması;
- Gelir yoksulluğu ile mücadele ve kırılgan ailelerin sağlıklı beslenmeye erişimini artırmak için sosyal koruma sistemlerinin güçlendirilmesi.
