Windows işletim sistemi, masaüstü oyunculuğun temel taşı olarak karşımıza çıkıyor. Yüksek donanımlı bir bilgisayarınız olsa bile, sistem ayarlarını optimize etmeden gerçek oyun performansına ulaşmanız zor olabilir. Bu yazıda, Windows 10 ve Windows 11 kullanıcıları için geçerli olan ve oyun performansını doğrudan etkileyen kritik ayarları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Oyun Modu: Sistem Kaynaklarını Oyuna Tahsis Etmek
Windows’un Oyun Modu, arka planda çalışan gereksiz hizmetleri devre dışı bırakarak işlemci ve RAM gibi kaynakların önceliğini oyuna verir. Bu özellik, özellikle orta seviye sistemlerde kare hızının (FPS) daha stabil kalmasını sağlar. Oyun Modu etkinleştirildiğinde, Windows Update gibi sistem hizmetleri oyun sırasında otomatik olarak kısıtlanır, böylece aniden başlayan güncellemelerin veya arka planda çalışan analiz servislerinin performansa olumsuz etkisini azaltır.
Oyun Modu’nu etkinleştirmek için:
Ayarlar > Oyun > Oyun Modu sekmesine giderek özelliği aktif hale getirebilirsiniz.
Ancak bazı eski oyunlarda, özellikle yüksek sistem kullanımı gerektirmeyen yapımlarda bu modun etkisi gözlemlenmeyebilir. Farklı oyunlarda denemeler yapmak, etkisini gözlemlemek için en iyi yaklaşımdır.
Yüksek Performanslı Grafik Ayarları ile Ekran Kartınızı Optimize Edin
Windows, entegre ve harici grafik işlemcisine sahip sistemlerde bazı uygulamaları varsayılan olarak enerji tasarruflu modda çalıştırır. Bu durum, oyunlar için istenmeyen bir durum teşkil eder. Sisteminizin yüksek performanslı GPU’sunu kullanmasını sağlamak, oyunlardaki grafik işleme hızını doğrudan etkileyebilir.
Ayarlar > Sistem > Ekran > Grafik ayarlarına giderek, oynadığınız oyunları “Yüksek Performans” ile çalışacak şekilde ayarlayın. Bu sayede sistem, oyunu doğrudan ekran kartınızın güçlü biriminde işler.
Ayrıca, “Pencereli oyunlar için iyileştirmeler” seçeneğini de aktif hale getirmeyi unutmayın. Bu, çoklu ekran veya alt-tab geçişlerinin oyun deneyimini bozmasını engelleyebilir.
Donanım Hızlandırmalı GPU Zamanlaması ile Gecikmeyi Azaltın
Donanım hızlandırmalı zamanlama (Hardware-Accelerated GPU Scheduling), GPU’nun kaynak yönetimini işletim sistemine bağlı kalmadan kendi başına yapmasına olanak tanır. Bu durum, daha düşük gecikme ve daha yüksek yanıt süresi anlamına gelir. Özellikle kare hızlarında dalgalanma yaşayan oyuncular için bu özellik önemli bir iyileşme sunabilir.
Bu özelliği etkinleştirmek için:
Ayarlar > Sistem > Ekran > Grafik Ayarları > Donanım hızlandırmalı GPU zamanlaması yolunu izleyin.
Bu özellik, yalnızca Windows 10 2004 sonrası sürümler ve Windows 11 sistemlerde kullanılabilir. Ayrıca ekran kartınızın ve sürücünüzün bu özelliği desteklemesi gerekir; desteklenmiyorsa seçenek görünmez.
Güç Planını Yüksek Performans Olarak Ayarlayın
Windows’un varsayılan güç planı genellikle “Dengeli” seçeneğidir. Bu modda sistem enerji tasarrufu yapmaya çalışır, ancak bu, işlemci frekansını gerektiği anda tam performansa çıkaramayacağı anlamına gelir. “Yüksek Performans” planı ise sistem bileşenlerini sürekli olarak en yüksek verimle çalıştırır.
Denetim Masası > Güç Seçenekleri sekmesine gidin ve “Yüksek Performans” planını seçin. Eğer bu plan görünmüyorsa, “Güç Planı Oluştur” seçeneğinden manuel olarak oluşturabilirsiniz.
İleri seviye kullanıcılar için “Nihai Performans” planı da tercih edilebilir. Bu mod, yalnızca bazı sistemlerde aktif olup donanımı sürekli yüksek tempoda çalıştırdığı için pil ömrünü ve bileşen ömrünü azaltabilir. Ancak masaüstü sistemlerde bu durum göz ardı edilebilir.
Görsel Efektleri Kısıtlayarak RAM ve CPU’yu Serbest Bırakın
Windows, kullanıcı deneyimini güzelleştirmek amacıyla animasyonlar ve saydamlık efektleri gibi birçok görsel öğe kullanır. Ancak bu efektler, özellikle düşük donanımlı sistemlerde gereksiz kaynak tüketimine neden olabilir.
Başlat > Görünüm ve Performans Ayarları yazarak açılan pencerede “En iyi performans için ayarla” seçeneğini işaretleyin. Bu sayede sistem, görsel efektlerin çoğunu devre dışı bırakır.
Eğer bazı efektleri korumak isterseniz, özel ayarlar bölümünden yalnızca istediğiniz animasyonları manuel olarak aktif bırakabilirsiniz.
Çözünürlük, Yenileme Hızı ve HDR Ayarlarını Optimize Edin
Oyunlarda yüksek çözünürlük her zaman en iyi sonuç anlamına gelmez. Bilgisayarınızın donanım kapasitesine göre oyun içi çözünürlüğü optimize etmek, FPS performansını doğrudan etkileyebilir.
Ayarlar > Sistem > Ekran > Gelişmiş Ekran Ayarları kısmına giderek, ekranınızın desteklediği en yüksek yenileme hızını seçin. Bu ayar, özellikle 120Hz ve üzeri monitörlerde akıcılığı gözle görülür şekilde artıracaktır.
HDR özelliği destekleniyorsa, oyunlarda renk derinliği ve kontrast bakımından gelişmiş görüntü sunabilir. Ancak HDR desteklemeyen ekranlarda bu ayar aktif olduğunda görüntü bozulabilir. Bu nedenle monitörünüzün HDR desteği olduğundan emin olun.
Bellek Bütünlüğü (HVCI) ve Sanal Makine Platformu (VMP) Özelliklerini Devre Dışı Bırakın
Windows 11’de güvenlik amacıyla varsayılan olarak aktif edilen bu iki özellik, özellikle rekabetçi oyunlarda gecikmeye neden olabilir. Memory Integrity (HVCI), sistem çekirdeğine yapılan müdahalelere karşı koruma sağlarken; VMP, sanal sistemlerin çalışmasını mümkün kılar. Bu özellikler aktifken sistem kaynakları önemli ölçüde bölünebilir.
Arama > Çekirdek Yalıtımı > Bellek Bütünlüğü seçeneğini devre dışı bırakın.
Windows Özellikleri > Sanal Makine Platformu kutucuğunun işaretini kaldırarak VMP’yi kapatabilirsiniz.
Bu işlemlerden sonra sisteminizi yeniden başlatmanız gerekecektir. Güvenlik riskleri olabileceği için, bu ayarları yalnızca performansı önceliklendirdiğiniz durumlarda geçici olarak devre dışı bırakmanız önerilir.
Overlay (Oyun İçi Arayüz) Uygulamalarını Kapatın
NVIDIA GeForce Experience, Discord, Xbox Game Bar gibi uygulamalar, oyun sırasında ekranın üzerine bindirilen kullanıcı arayüzleri sunar. Ancak bu özellikler, arkadaşlarla sohbet etmek, ekran kaydı almak veya FPS ölçmek gibi işlevler sunmasına rağmen arka planda çalışan bu servisler, işlemci ve grafik kartı kaynaklarını tüketir.
Bu durum, düşük FPS, input lag (gecikme) ve hatta oyun çökmesine kadar çeşitli sorunlara yol açabilir. Rekabetçi oyunlarda, birkaç kare bile performans açısından önemli bir fark yaratabilir.
- Discord > Ayarlar > Gelişmiş > “Overlay” seçeneğini kapatın.
- GeForce Experience > Ayarlar > Overlay sekmesini kapatın.
- Xbox Game Bar’ı tamamen kaldırmak için PowerShell’e şu komutu yazın:
Get-AppxPackage Microsoft.XboxGamingOverlay | Remove-AppxPackageSürücü Güncellemelerini İhmal Etmeyin
Sürücüler, donanımlarınız ile işletim sistemi arasında köprü görevi görür. Ekran kartı, anakart, ses kartı ve ağ adaptörleri için düzenli güncellemeler yapılmazsa, oyunlarda donma, çökme ve performans düşüşleri gözlemlenebilir.
- NVIDIA kullanıcıları için GeForce Experience,
- AMD kullanıcıları için Adrenalin Software,
- Intel grafik kartları için Intel Driver & Support Assistant programları kullanılabilir.
Sürücü güncellemeleri yalnızca yeni oyunlar için optimizasyon sunmakla kalmaz, aynı zamanda hata düzeltmeleri ve güvenlik yamaları da içerir.
Başlangıçta Otomatik Açılan Uygulamaları Sınırlayın
Windows’un açılış sürecinde otomatik olarak başlayan uygulamalar, farkında olmadan RAM ve işlemci gücünü tüketir. Oyun oynarken bu yazılımların arka planda çalışıyor olması, oyun içi performansı olumsuz etkileyebilir.
- CTRL + Shift + ESC tuşlarına basarak Görev Yöneticisi’ni açın.
- “Başlangıç” sekmesine geçin.
- İhtiyaç duymadığınız uygulamalara sağ tıklayın ve “Devre Dışı Bırak” deyin.
Alternatif olarak:
Ayarlar > Uygulamalar > Başlangıç menüsünden aynı işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.
Disk Temizliği ve Gereksiz Dosyaların Silinmesi
Dolup taşan bir disk, özellikle SSD kullanan sistemlerde performans kaybına neden olabilir. Gereksiz sistem dosyaları, geçici klasör içerikleri ve kullanılmayan uygulama artıklarının temizlenmesi, sistemin daha hızlı yanıt vermesini sağlar.
- “Başlat” menüsüne Disk Temizleyici yazın ve çalıştırın.
- “Sistem dosyalarını temizle” seçeneği ile güncelleme kalıntılarını ve geçici internet dosyalarını silin.
Ayrıca manuel olarak şu klasörlerin içeriğini de boşaltabilirsiniz (klasörü değil, sadece içindeki dosyaları):
- %temp%
- temp
- prefetch
- recent
Not: Prefetch klasörünü sık sık boşaltmak tavsiye edilmez. Bu klasör, uygulamaların daha hızlı açılması için veri depolar.
SuperFetch (SysMain) ve PreFetch Hizmetlerini Kapatmayı Değerlendirin
SuperFetch (Windows 10’da SysMain), sık kullanılan uygulamaları önceden belleğe yükleyerek daha hızlı çalıştırmayı hedefler. Ancak bu, oyun sırasında RAM kullanımını artırarak performansa zarar verebilir. PreFetch de benzer şekilde uygulama önbelleği oluşturur.
SuperFetch’i kapatmak için:
- Hizmetler uygulamasını açın (Win + R > services.msc yazın).
- “SysMain” hizmetini bulun ve sağ tıklayarak “Durdur” seçeneğine tıklayın.
- Sağ tıklayıp “Özellikler” menüsünden Başlangıç türünü “Devre Dışı” yapın.
PreFetch’i kapatmak için:
- Regedit (Kayıt Defteri Düzenleyici) açılır.
- Şu yolu izleyin:
HKEY_LOCAL_MACHINESYSTEMCurrentControlSetControlSession ManagerMemory ManagementPrefetchParameters
- “EnablePrefetcher” değerini 0 yapın.
Sistem Taraması: DISM ve SFC Komutlarıyla Onarım
Sisteminizde bozulmuş dosyalar veya eksik bileşenler varsa, performans düşüklüğü yaşanabilir. DISM ve SFC komutları, Windows’un bozuk bileşenlerini tarayarak onarır.
Komut İstemi’ni yönetici olarak çalıştırın ve sırayla şu komutları girin:
DISM /Online /Cleanup-Image /CheckHealth DISM /Online /Cleanup-Image /ScanHealth DISM /Online /Cleanup-Image /RestoreHealth sfc /scannowBu işlemlerden sonra sistem kararlılığı artar ve bazı yazılımsal takılmalar ortadan kalkar.
Temiz Kurulum ve Sistem Sıfırlama
Windows uzun süre kullanıldığında arka planda biriken yazılım kalıntıları, güncelleme hataları ve bozulmuş sistem dosyaları performansı ciddi oranda düşürebilir. Sistem sıfırlaması ya da temiz kurulum, bu sorunlardan kurtulmanın en etkili yoludur.
Temiz kurulum yapılmadan önce:
- Tüm önemli dosyalarınızı yedekleyin.
- Orijinal lisans anahtarınızı kaybetmeyin.
- En güncel kurulum medyasını Microsoft’un resmi sitesinden indirin.
Alternatif olarak,
Ayarlar > Güncelleme ve Güvenlik > Kurtarma > Bu Bilgisayarı Sıfırla adımları ile fabrika ayarlarına dönülebilir.
