Halk arasında “deniz eriştesi” olarak bilinen Posidonia oceanica, Türkiye’de en yaygın deniz çayırı türüdür. Bunun yanı sıra, Akdeniz ekosisteminde ve Marmara’da sıkça rastlanan Cymodocea nodosa da önemli bir diğer tür olarak öne çıkmaktadır.
Türkiye denizlerinde ayrıca Zostera marina, Zostera noltei ve Süveyş Kanalı aracılığıyla Doğu Akdeniz’e yayılan Halophila stipulacea türleri de bulunmaktadır. Bu deniz çayırları, Türkiye’nin kıyılarında varlık göstermeye devam etmektedir.
Deniz biyoloğu Prof. Dr. Ergün Taşkın, Türkiye’deki deniz çayırlarının, küresel ısınma ve iklim değişikliği ile mücadelede kritik bir rol oynadığını belirtti. Bu çayırlar, bazı deniz canlıları için bir yuvalama alanı, diğerleri içinse saklanma ve beslenme imkanı sunmaktadır.
Taşkın, deniz çayırlarının en önemli katkılarının başında karbon tutma kapasitelerinin geldiğini vurguladı. Bu çayırlar, karbonu dokularında, yapraklarında ve köklerinde hapsederken, bünyelerindeki klorofil sayesinde karbondioksiti oksijene dönüştürmektedir.
“Deniz çayırlarının korunması son derece önemlidir,” diyen Taşkın, bu alanların biyoçeşitliliği artırması ve kıyı yapısını koruma açısından büyük bir öneme sahip olduğunu ifade etti.
Türkiye’deki Deniz Çayırları ve Karbon Depolama Kapasitesi
Türkiye’de 95 bin 500 hektar deniz çayırı alanı bulunduğu, taramaların tamamlanmasıyla bu alanın 120-130 bin hektara ulaşabileceği öngörülmektedir. Taşkın, Türkiye’deki deniz çayırlarının 1145 deniz canlısı türüne ev sahipliği yaptığını aktardı.
Deniz çayırlarının dağılımı hakkında bilgi veren Taşkın, Ege Denizi kıyılarında 66 bin hektar alan bulunduğunu, bunun 46 bin 500 hektarının Kuzey Ege’de, 19 bin 500 hektarının ise Güney Ege kıyılarında yer aldığını belirtti. Ayrıca, Marmara Denizi’nde 26 bin 500 hektar, Akdeniz’de ise 2 bin 950 hektar deniz çayırı mevcuttur.
Taşkın, Türkiye’deki deniz çayırlarının yıllık 150 bin ton karbon tutma kapasitesine sahip olduğunu, bu miktarın yaklaşık 6 milyon ağacın bir yılda tuttuğu karbona eşdeğer olduğunu dile getirdi. Ege Denizi’ndeki deniz çayırları 104 bin 312 ton, Marmara Denizi’ndekiler 41 bin 928 ton, Akdeniz’dekiler ise 4654 ton karbon depolamaktadır.
Tehditler ve Koruma Çabaları
Son 10 yılda deniz çayırlarının, derin alanlardan daha sığ ve kıyısal bölgelere çekildiğini gözlemlediklerini belirten Taşkın, bu durumun nedenlerinin arasında kirlilik, aşırı avcılık ve turistik faaliyetlerin yer aldığını ifade etti.
Yüksek su sıcaklıklarının da deniz çayırlarının varlığını tehdit ettiğini vurgulayan Taşkın, özellikle Doğu Akdeniz’den Kuzey Ege’ye doğru daha sabit bir varlık gösterdiklerini kaydetti.
Deniz çayırlarının yayılışı ve korunması hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyenler için, kısa süre önce yayımlanan “Deniz Çayırları: Yayılışı, İzlenmesi, Korunması ve Restorasyonu” adlı kitap, Türkiye’deki deniz çayırlarının karbon tutma kapasitesinden, deniz çayırlarını fotoğraflama tekniklerine kadar pek çok önemli konuyu içermektedir.
