ABD ile Çin arasındaki uzun süredir devam eden gerilim, ülkelerin karşılıklı olarak gümrük vergilerini artırmasıyla daha da tırmanıyor. Bu iki ülke arasındaki ekonomik savaşın önemli bir parçasını ise teknoloji sektörü oluşturuyor; akıllı telefonlar, çipler, yapay zeka ve iletişim ekipmanları gibi geniş bir yelpazeyi kapsıyor.
Amerikalı teknoloji devleri, tarihsel olarak üretim üssü olarak Çin’i tercih etmekteydi. Ancak son yıllarda artan gerilim ve değişen politikalar, ABD’yi üretimini kendi topraklarına taşımaya yönlendirmeye başladı.
Bu dönüşümün temel nedenlerinden biri, teknoloji bilgi birikiminin korunması ihtiyacı. Örneğin, Apple gibi birçok Amerikalı teknoloji devi, ürünlerinin önemli bir kısmını Çin’deki fabrikalarda ürettirmekte. Bu durum, Çinli üreticilerin üretim becerilerini artırmakla kalmayıp, aynı zamanda teknolojik bilgi birikiminin dolaylı olarak geçişine de zemin hazırlıyor.
Çinli şirketlerin, teknolojinin birçok alanında Amerikalı şirketlerle rekabet eder hale gelmesi ve bazı alanlarda liderliği ele geçirmesi, ABD’nin üretim politikalarını gözden geçirmesine neden oldu.
ABD, Çin’in ticaretten aldığı payı daraltarak kendi payını artırmak ve teknolojideki üstünlüğünü korumak amacıyla geliştirdiği teknolojileri ülkesinde üretmeye yönelik stratejiler izliyor. Bu stratejinin altında yatan sebepler arasında ekonomik kaygıların yanı sıra ulusal güvenlik endişeleri de bulunuyor.
Üretimi ABD’ye taşımaya yönelik hükümetin istediği seviyeye gelinmese de, şirketlerin bu yöndeki adımları, teknoloji üretimindeki dinamiklerin değişeceğinin sinyalini veriyor.
Uzun süredir Çin’deki üretime bağımlı olan Apple, Hindistan ve Vietnam gibi ülkelerde üretim kapasitesini artırdı. Ancak ABD’nin gümrük vergi artışı düzenlemesi, bu ülkeler için de olumsuz etkiler yaratmakta.
YÜKSEK PERFORMANSLI BİLGİ İŞLEMEDE ADB, 5G’DE ÇİN ÖNDE
Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nün raporuna göre, Çin, dronlar, elektrik bataryaları ve otonom sistemler gibi birçok alanda ABD’nin önünde konumlanıyor.
ABD ise gelişmiş entegre devre tasarımı, yüksek performanslı bilgi işleme, doğal dil işleme, kuantum bilgisayarlar ve uzay fırlatma sistemleri gibi alanlarda öne çıkıyor. Özellikle 5G ve 6G teknolojileri, akıllı fabrikalardan otonom araçlara kadar birçok yeni teknolojide kritik bir rol oynamakta. Ancak, bu alanda Çin’in üstünlüğü dikkat çekiyor.
ABD, 5G teknolojisinde öne çıkan Huawei’ye karşı sert tedbirler almış, bazı ülkelere bu şirketle işbirliği yapmamaları yönünde tavsiyelerde bulunmuştur. 5G teknolojisinde en fazla patente sahip şirketler listesinde Huawei’yi, Amerikalı Qualcomm takip ediyor.
ABD’DE FİKRİ MÜLKİYET HASSASİYETİ
ABD ile Çin arasındaki gümrük vergisi çatışması, yalnızca ticaret dengelerini ve üretim hatlarını değil, aynı zamanda fikri mülkiyet hakları konusundaki hassasiyetleri ve işbirliği potansiyelini de derinden etkiliyor.
ABD Başkanı Donald Trump, 1 Şubat’ta imzaladığı kararnameyle Çin’den ithalata %10 ek gümrük vergisi getirmişti. Bu ek verginin sebepleri arasında fikri mülkiyet hırsızlığı ve zorla teknoloji transferi yer alıyordu.
Bugün itibarıyla, Çin’e %145 gümrük vergisi uygulayan ABD, teknoloji üretimini kendi topraklarına çekerek, kritik teknolojilerin ve fikri mülkiyetlerin Çin’in erişiminden uzak tutulmasını amaçlıyor. Ancak bu politikalar, tedarik zincirlerinin daha karmaşık hale gelmesine ve fikri mülkiyet ihlallerinin artmasına da yol açabilir.
YAPAY ZEKA PATENTLERİNDE ÇİN LİDER
ABD, teknolojideki konumunu güçlendirmek için çeşitli politikalar izlese de, Çin’in teknolojideki etkinliği hızla artıyor. 5G’de küresel bir oyuncu haline gelen Çin, yapay zeka alanında da patentleriyle öne çıkıyor.
Birleşmiş Milletler raporuna göre, 2014-2023 yılları arasında Çin, yapay zeka patentleri için 38 binden fazla başvuru yaparak bu alanda dünya genelinde öne çıkmıştır. ABD’nin uyguladığı %145’lik gümrük vergisine karşılık Çin, ABD’ye %125 gümrük vergisi uygulama kararı almıştır.
Her iki ülkenin teknoloji sektöründeki bu karşılıklı hamleler, uluslararası işbirliğinin zayıflamasına ve dünyanın teknoloji dinamiklerinin yeniden şekillenmesine yol açabilir.
