Meteoroloji balonları, atmosferin yüksek katmanlarındaki meteorolojik parametre değerlerinin tahmin edilmesi amacıyla büyük bir öneme sahiptir.
Dünyada 800, Türkiye’de ise 9 noktadan, ‘Greenwich saati’ baz alınarak günde iki kez gökyüzüne salınan bu balonlar, atmosferin her katmanından sıcaklık, nem, basınç ve rüzgarın hızı gibi verileri anlık olarak tahmin merkezlerine ileterek hava tahmini oluşturulmasında kritik rol oynamaktadır.
Türkiye’de her gün 14.30 ile 02.30 saatleri arasında salınan balonlar, bağlı sensörler aracılığıyla elde edilen verilerle askeri ve sivil havacılıkta pilotların hava koşullarına göre rotalarını planlamalarına ve olası risklere karşı önlem almalarına yardımcı olmaktadır.
Atmosferin Dikey Ölçümü Yapılıyor
Meteoroloji 9. Bölge Müdürlüğü (Ankara) Müdür Yardımcısı Ümit Gülbağ, yüksek atmosfer gözlemlerine dair bilgiler paylaştı.
Dünyada birçok meteoroloji gözlem istasyonu bulunduğunu belirten Gülbağ, bu istasyonlarda balonlar aracılığıyla atmosferin dikine ölçümlerinin gerçekleştirildiğini ifade etti.
Hidrojen veya helyum gazıyla doldurulan meteorolojik balonlar, gözlem için atmosfere bırakılmaktadır. Gülbağ, sistemin çalışma şekli hakkında şu bilgileri verdi:
“Meteoroloji Genel Müdürümüz Volkan Memduh Coşkun’un talimatıyla 3 yıl önce yerli ve milli cihaz kullanmaya başladık. Balonumuzun altında bir paraşüt ve mekanizmanın en altında ölçümleri yapan bir cihaz bulunmaktadır. Dünyada eş zamanlı olarak gece saat 02.30’da ve gündüz 14.30’da günde 2 kere atmosfere balon bırakıyoruz. Balon, atmosferde yükselirken sıcaklık, rüzgar, nem gibi değerleri ölçüyor ve yerdeki sistemlere gönderiyor. Balon dakikada 360 metre irtifa kazanarak yaklaşık 30-35 kilometreye ulaşıyor, içindeki basıncın etkisiyle patlıyor ve yeryüzüne düşüyor.”
“Meteorolojide Sınır Olmaz”
Gülbağ, elde edilen verilerin kontrolden geçirilip doğruluğunun teyit edildiğini ve programlara aktarıldığını belirtti. Sayısal hava tahmin modellerinin hesaplamalarından sonra meteorolojik tahmin haritalarının ortaya çıktığını ifade etti.
Hava tahminlerine bu gözlemlerle ulaşıldığını vurgulayan Gülbağ, “Askeri ve sivil uçuşlarda bu değerler kullanılıyor. Pilot, uçmadan önce uçakların irtifadaki rüzgarını öğreniyor ve rüzgarın yönüne göre uçağın yakıt seviyesini belirliyor” dedi.
Gülbağ, dünyada 800 noktadan elde edilen bu meteorolojik verilerin tüm ülkelerle paylaşıldığını ve bu verilerin iklim değişikliği gibi önemli konularda yapılan araştırmalara katkı sağladığını sözlerine ekledi.
