ABD merkezli teknoloji devi Meta, Çin pazarına giriş yapabilmek amacıyla Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) taleplerine uyduğu yönündeki iddialarla gündemde. Şirketin eski küresel politika direktörlerinden Sarah Wynn-Williams, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (SEC) sunduğu 78 sayfalık şikayet dilekçesinde, Meta’nın Facebook‘u Çin’e açma çabaları sırasında tartışmalı adımlar attığını ortaya koydu. Washington Post’un haberine göre, bu adımlar arasında sansür sistemi kurma ve kullanıcı verilerini paylaşma planları da yer alıyor.
SANSÜR SİSTEMİ VE BAŞ EDİTÖR PLANLARI
İddialara göre Meta, 2015 yılında Çin yönetiminin talepleri doğrultusunda bir “özel sansür sistemi” geliştirdi. Bu sistem aracılığıyla ÇKP, sosyal medya içeriklerine müdahale ederek muhalif sesleri bastırmayı hedefliyordu. Ayrıca, ülkede toplumsal huzursuzluk yaşandığında Facebook’u tamamen kapatabilecek bir “baş editör” atanması da gündemdeydi. Wynn-Williams, Meta’nın bu planları gizli tuttuğunu ve çoğu çalışanın bu durumu bilmediğini belirtiyor. Eski yönetici, bu stratejinin yalnızca Çin’deki kullanıcıları değil, dünya genelindeki milyonlarca Facebook kullanıcısını da tehlikeye attığını savunuyor.
ZUCKERBERG’DEN TARTIŞMALI KARAR
Haberin en dikkat çekici iddiası, Meta CEO’su Mark Zuckerberg ile ilgili. İddiaya göre Zuckerberg, Çinli bir üst düzey yetkilinin baskısıyla ABD’de yaşayan bir Çinli muhalifin Facebook hesabını kapatmayı kabul etti. Bu kararın, Çin ile ilişkileri düzeltme ve Facebook’un ülkede yasaklı statüsünü kaldırma çabalarının bir parçası olduğu öne sürülüyor. Ancak bu durum, Meta’nın ifade özgürlüğü konusundaki vaatleriyle ciddi bir çelişki oluşturuyor.
KULLANICI VERİLERİ ÇİN’E AÇILACAK MI?
Belgelerdeki bilgilere göre Meta, Çinli yetkililere kullanıcıların kişisel verilerine erişim izni vermeyi de planladı. Bu, özellikle Çin’deki muhalifler ve insan hakları aktivistleri için büyük bir tehdit oluşturabilir. Çin’in sosyal medyayı sıkı bir şekilde denetlediği ve vatandaşlarını izlemek için ileri teknolojiler kullandığı biliniyor. Meta’nın bu adımı, veri gizliliği konusundaki tartışmaları yeniden alevlendirdi.
ŞİRKET SESSİZ KALDI!
Meta, bu iddialara resmi bir yanıt vermekten kaçınsa da, şirketin Çin pazarına giriş çabaları yeni bir durum değil. Facebook, 2009 yılından beri Çin’de yasaklı ve Meta, bu büyük pazara ulaşmak için yıllardır çeşitli yollar deniyor. Daha önce Çin’de bir inovasyon merkezi açma girişimi de Pekin’in katı kuralları nedeniyle başarısız olmuştu. Wynn-Williams’ın iddiaları, Meta’nın bu hedef için ne kadar ileri gittiğini sorgulatıyor.
TEKNOLOJİ DEVLERİ VE ETİK SORUNLAR
Bu skandal, teknoloji devlerinin otoriter rejimlerle iş birliği konusundaki etik duruşunu yeniden gündeme getirdi. Google’ın 2018 yılında Çin için sansürlü bir arama motoru geliştirme girişimi olan “Dragonfly” projesi de benzer tepkilerle karşılaşmış ve iptal edilmişti. Meta’nın Çin hamlesi, kâr ile kullanıcı hakları arasındaki dengeyi tekrar tartışmaya açtı.
SEC, Wynn-Williams’ın şikayetini incelemeye aldı. Uzmanlar, iddialar doğrulanırsa Meta’nın hukuki ve itibar kaybı gibi ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalabileceğini belirtiyor. Şirketin hisseleri, bu haber sonrasında borsada dalgalanırken, kullanıcılar ve sivil toplum kuruluşları Meta’dan şeffaf bir açıklama bekliyor.
ÇİN PAZARININ TEKNOLOJİ DÜNYASINA ETKİSİ
Son dönemde yapay zeka yarışında gündeme gelen deepseek ile görüldüğü gibi, teknoloji dünyasında Çin’in etkisi oldukça belirgin ve büyük. Çin, 1,4 milyardan fazla nüfusuyla teknoloji şirketleri için cazip bir pazar sunuyor. Ancak hükümetin katı sansür ve veri politikaları, yabancı firmaları zor durumda bırakıyor. Meta’nın bu iddialarla anılması, diğer Amerikan teknoloji devlerinin Çin planlarını da etkileyebilir. Kullanıcı gizliliği savunucuları, bu durumun dünya genelinde domino etkisi yaratabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.
Meta’nın yapacağı açıklama, bu krizin yönünü belirleyecek gibi görünüyor. Teknoloji dünyası, kâr ile etik arasında sıkışan bir devin hamlelerini merakla bekliyor.
