Jack Dorsey, Vine’in Arşivini Geri Getiren diVine Uygulamasını Fonluyor

Vine geri dönüyor: diVine ile 6 saniyelik videolar yeniden sahnede

Sosyal medya platformları yapay zeka üretimi içeriklerle dolup taşarken, bir dönem internet kültürüne damga vuran Vine formatı geri dönüyor. Twitter’ın kurucu ortaklarından Jack Dorsey’in maddi desteğiyle hayata geçirilen yeni uygulama diVine, Vine kapanmadan önce alınan bir yedekten kurtarılan 100 bini aşkın Vine videosunu yeniden erişilebilir hale getiriyor.

Uygulama sadece nostalji amaçlı bir arşiv değil; kullanıcılar, tıpkı eskiden olduğu gibi kendi profillerini oluşturup yeni kısa videolar yükleyebiliyor.

Jack Dorsey’nin yeni nesil sosyal medya vizyonu

diVine’ın geliştirilmesi, Jack Dorsey’nin 2025 Mayıs’ında kurduğu, deneysel açık kaynak sosyal medya projelerini desteklemeye odaklanan kar amacı gütmeyen oluşumu and Other Stuff tarafından finanse edildi.

Uygulamanın arkasındaki isim, Twitter’ın ilk dönem çalışanlarından Evan Henshaw-Plath (kullanıcı adıyla Rabble). Henshaw-Plath, Dorsey’nin bu oluşumunun bir üyesi olarak, yeni nesil sosyal medya araçlarının nasıl daha açık, şeffaf ve kullanıcı odaklı inşa edilebileceğini gösteren projeler üzerinde çalışıyor.

Vine arşivi nasıl kurtarıldı?

Twitter, 2016 yılında kısa video platformu Vine’ı kapatma kararı aldığında, videoları kurtarmak için devreye interneti arşivlemeye çalışan gönüllü topluluklardan biri girdi. Bu topluluk, milyonlarca Vine videosunu devasa 40-50 GB’lık ikili dosyalar halinde yedekledi.

Ancak bu dosyalar, sıradan bir kullanıcının açıp izleyebileceği bir formatta değildi. Bunun üzerine Rabble, “Bu içerikleri çıkarıp, yeni bir mobil uygulamanın temeli haline getirebilir miyiz?” sorusunun peşine düştü.

Aylar süren çalışmalarda büyük veri betikleri yazıldı, dosya yapıları çözümlendi ve eski Vine kullanıcılarına ait görüntüleme sayıları, etkileşimler ve hatta yorumların bir kısmını içeren veri setleri yeniden inşa edildi.

Rabble, “Tümü değil ama büyük bir kısmını kurtarabildim; bu sayede eski Vine kullanıcılarını ve videolarını, bu açık ağa yeni kullanıcı profilleri olarak yeniden kazandırdık” diyor.

Bugün itibarıyla diVine’da 150 bin ila 200 bin arasında video ile yaklaşık 60 bin içerik üreticisinin hesabı yer alıyor. Bu, en popüler Vine’ların önemli bir bölümünü kapsasa da, özellikle milyonlarca K-pop odaklı video gibi “uzun kuyruk” içeriklerin büyük kısmı hiçbir zaman yedeklenmemiş durumda.

Yapay zekâ videolarına sıkı filtre

diVine, sadece nostaljik bir deneyim sunmuyor; aynı zamanda günümüz sosyal medya alışkanlıklarına da bir itiraz barındırıyor. Platform, yeni yüklenen videolarda yapay zeka ile üretilmiş içerikleri tespit etmeye ve bunların yayına alınmasını engellemeye odaklanıyor.

Bu amaçla, insan hakları alanında çalışan Guardian Project tarafından geliştirilen teknolojilerden yararlanılıyor. Bu sistem, bir içeriğin gerçekten bir akıllı telefon ile kaydedilip kaydedilmediğini ve insan eliyle üretilip üretilmediğini çeşitli kontrollerle doğrulamaya çalışıyor.

Telif hakları: Eski Vine’lar kime ait?

diVine’da yer alan videoların telif hakları hâlâ orijinal Vine içerik üreticilerine ait. Uygulama, bu noktada iki önemli mekanizma sunuyor:

• İsteyen üreticiler, içeriklerinin kaldırılması için DMCA kapsamındaki kaldırma taleplerini diVine ekibine iletebiliyor.
• Eski Vine hesabının gerçek sahibi olduğunu kanıtlayabilen kullanıcılar, hesaplarını geri alabiliyor. Bunun için genellikle, Vine biyografilerinde yer alan sosyal medya hesaplarını hâlâ kontrol ettiklerini göstermeleri yeterli oluyor.

Bu doğrulama süreci otomatik çalışmıyor, dolayısıyla çok sayıda başvuru olması halinde yanıt sürelerinde gecikme yaşanabileceği belirtiliyor. Hesabını geri alan kullanıcılar, isterlerse yeni videolar yükleyebiliyor, isterlerse kurtarma sürecinde eksik kalan eski videolarını tekrar ekleyebiliyor.

Nostr tabanlı, açık kaynak ve merkeziyetsiz altyapı

diVine, Jack Dorsey’nin son dönemde sıklıkla savunduğu Nostr isimli merkeziyetsiz protokol üzerine inşa edildi. Uygulama aynı zamanda açık kaynak olarak geliştiriliyor.

Bu yapı sayesinde geliştiriciler kendi uygulamalarını inşa edebiliyor, kendi sunucularını, rölelerini ve medya sunucularını çalıştırabiliyor. Başka bir deyişle diVine, tek bir şirketin kontrolünde olmayan, dağınık bir ağ mantığıyla işliyor.

Jack Dorsey, yaptığı açıklamada Nostr’un, geliştiricilerin “risk sermayesine, toksik iş modellerine veya dev mühendis ekiplerine ihtiyaç duymadan” yeni nesil uygulamalar geliştirmesini sağladığını vurguladı. Dorsey, and Other Stuff’ı fonlama gerekçesini ise, “Kurumsal bir sahibin iki dudağı arasındaki kararlara takılmadan, kapatılamayan, izinsiz protokollerle nelerin mümkün olduğunu göstermek” şeklinde özetliyor.

Elon Musk cephesi: Vine arşivi için ikinci hamle

Twitter/X’in mevcut sahibi Elon Musk da Vine’i geri getirme niyetini daha önce duyurmuş, şirketin eski video arşivini bulduğunu açıklamıştı. Ancak bu vaat henüz somut bir ürün ya da halka açık bir hizmete dönüşmedi.

Dorsey destekli diVine ekibi ise, içeriklerin çevrimiçi bir arşivden alınması ve telifin hâlâ üreticilerde olması nedeniyle bu kullanımın “adil kullanım” kapsamında değerlendirilebileceği görüşünde.

Nostalji ve yapay zekasız sosyal deneyim talebi

Rabble, tüm bu çabanın arkasında ciddi bir kullanıcı talebi olduğuna inanıyor. Ona göre, insanlar bir yandan yapay zeka araçlarıyla yoğun şekilde etkileşime girerken, diğer yandan da hayatları ve sosyal deneyimleri üzerinde daha fazla kontrol istiyor.

Rabble, bu durumu şöyle özetliyor: “Şirketler, yapay zeka tabanlı içeriklere gelen ilgiyi, insanların bunu gerçekten istediği şeklinde yorumluyor. Evet, bu araçları kullanıyoruz; ama aynı zamanda, algoritmanın değil bizzat bizim şekillendirdiğimiz sosyal deneyimlere de özlem duyuyoruz. Erken Web 2.0 dönemine, blog çağına, podcast’lerin yükseldiği, toplulukların algoritmayı oynamak yerine birbirini inşa ettiği günlere bir nostalji var.”

diVine’e nasıl erişilir?

diVine, hem iOS hem de Android cihazlarda kullanılabiliyor. Kullanıcılar, uygulamayı indirerek:

• Eski Vine videolarını keşfedebiliyor,
• Kendilerine ait eski Vine hesabı varsa geri alabiliyor,
• Yeni 6 saniyelik döngü videolar oluşturup paylaşabiliyor,
• Yapay zeka üretimi yerine, gerçekten insanlar tarafından kaydedilen içeriklerden oluşan bir akış deneyimleyebiliyor.

diVine, böylece hem internet kültürünün önemli bir parçasını yeniden canlandırmayı hem de yapay zeka odaklı platformlara alternatif, insan merkezli bir sosyal alan sunmayı hedefliyor.