İyilik Yolu İnsani Yardım Derneği Faaliyetleri

1. Kurumsal Mimari ve İnsani Yardım Felsefesi

Modern insani yardım çalışmaları, sadece vicdani bir refleks olmanın ötesinde, profesyonel yönetim, stratejik planlama ve hesap verebilirlik gerektiren karmaşık operasyonlardır. İyilik Yolu İnsani Yardım Derneği’nin kurumsal evrimi, bu profesyonelleşme sürecinin başarılı bir örneğini teşkil etmektedir.

1.1. Tarihsel Kökenler ve Misyonun İnşası

İyilik Yolu, 2018 yılında, dünyanın farklı coğrafyalarındaki mazlum ve mağdur insanlara yardım ulaştırmayı gaye edinen bir grup gönüllünün inisiyatifiyle kurulmuştur. Bu tarihsel çıkış noktası, derneğin “sivil” ve “gönüllü” ruhunu korumasında belirleyici olmuştur. Ancak, yapılan yardımların sürdürülebilirliğini sağlamak ve etki alanını genişletmek amacıyla bu gönüllü hareket, resmi bir kurumsal çatı altında toplanarak tüzel kişilik kazanmıştır.   

Derneğin temel misyonu, sadece acil durumlarda reaktif yardımlar yapmakla sınırlı değildir. Özellikle savaş, iç çatışma ve doğal afetler nedeniyle yerinden edilmiş, mülteci kamplarına sığınmak zorunda kalmış kitlelerin temel yaşam standartlarını iyileştirmek hedeflenmektedir. Bu bağlamda dernek, faaliyetlerini üç ana eksende yoğunlaştırmıştır:

• Beslenme: Açlık sınırında yaşayan topluluklara gıda güvenliği sağlamak.
• Sağlık: Tıbbi malzeme, hijyen desteği ve engelli bireylere yönelik rehabilitasyon araçları temin etmek.
• Eğitim: Kriz bölgelerindeki çocukların eğitim süreçlerinin kesintiye uğramasını engellemek.   

1.2. Şeffaflık ve Güven Ekosistemi

Sivil toplum kuruluşları için en kritik sermaye “güven”dir. Bağışçıların, yaptıkları yardımların amacına ulaşıp ulaşmadığı konusundaki endişelerini gidermek, modern STK’ların en öncelikli görevidir. İyilik Yolu, bu güveni tesis etmek için çok katmanlı bir şeffaflık ve denetim mekanizması geliştirmiştir.

1.2.1. Resmi Denetim ve Meşruiyet

Dernek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına tabi olarak faaliyet göstermekte ve Valilik onayı ile yardım toplamaktadır. Bu resmi statü, derneğin mali ve idari süreçlerinin devletin ilgili birimleri tarafından düzenli olarak denetlendiğini garanti altına almaktadır. “Merdiven altı” olarak tabir edilen ve kayıt dışı faaliyet gösteren yapıların aksine, Valilik onayı, bağışçılar için hukuki bir güvence niteliğindedir.   

1.2.2. Dijital İtibar ve Sosyal Kanıt

Dijitalleşen dünyada, bir kurumun güvenilirliği büyük ölçüde kullanıcı deneyimlerine ve dijital ayak izlerine bağlıdır. İyilik Yolu, Google platformu üzerinde 8.000’den fazla bağışçı yorumuna ve yüksek bir memnuniyet puanına sahiptir. Bu veriler, derneğin sadece kağıt üzerinde değil, halk nezdinde de karşılık bulduğunu ve operasyonel başarısının binlerce birey tarafından teyit edildiğini göstermektedir.   

1.2.3. Görsel Kanıt ve Video Geri Bildirim Sistemi

Derneğin şeffaflık konusundaki en yenilikçi uygulaması, yardım süreçlerinin dijital teknolojiler kullanılarak belgelenmesidir. Özellikle adak, akika, şükür ve nafile kurban bağışlarında uygulanan “Video İletimi” sistemi, bağışçı ile sahadaki faaliyeti sanal ortamda bir araya getirmektedir.

Süreç şu şekilde işlemektedir:

1. Kişiselleştirme: Bağışçının ismi, yardımın yapılacağı bölgedeki bir afişe yazılır.
2. Kayıt: Kurban kesimi veya yemek dağıtımı sırasında, görevli personel bağışçının ismini sesli olarak okur ve bu anı video kaydına alır.
3. İletim: Kaydedilen video, operasyon tamamlandıktan kısa bir süre sonra bağışçıya (genellikle WhatsApp veya e-posta yoluyla) iletilir.   

Bu yöntem, bağışçının “Acaba yardımım yerine ulaştı mı?” sorusunu kesin ve görsel bir kanıtla yanıtlamaktadır.

1.2.4. Veri Gizliliği ve Güvenliği

Dijital bağış süreçlerinde finansal ve kişisel verilerin korunması hayati önem taşımaktadır. Dernek, bağışçı haklarını korumak adına “Bilgi Güvenliği Politikası” ve “Gizlilik Politikası” oluşturmuş ve bu metinleri şeffaf bir şekilde kamuoyu ile paylaşmıştır.   

1.3. Küresel Erişim ve İstatistiksel Göstergeler

İyilik Yolu’nun 2018’den bugüne kadar kaydettiği büyüme ve ulaştığı kitle, derneğin operasyonel kapasitesini ortaya koymaktadır. Aşağıdaki tablo, derneğin kümülatif etkisini özetlemektedir:

Bu veriler, derneğin sadece belirli bir bölgeye veya yardım türüne sıkışıp kalmadığını; Afrika’dan Asya’ya uzanan geniş bir coğrafyada, hem acil yardım (kumanya) hem de kalıcı eser (su kuyusu) üretebildiğini kanıtlamaktadır.   

2. Temiz Suya Erişim: Yaşamın Kaynağı ve Sürdürülebilirlik

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin 6. maddesi olan “Temiz Su ve Sanitasyon”, küresel yoksullukla mücadelenin merkezinde yer almaktadır. İyilik Yolu İnsani Yardım Derneği’nin su kuyusu projeleri, bu küresel hedefe sivil toplum düzeyinde verilen somut bir yanıttır.

2.1. Kriz Coğrafyaları ve İhtiyaç Analizi

Derneğin su kuyusu projeleri, su kıtlığının (water scarcity) en akut şekilde hissedildiği Afrika ve Asya kıtalarındaki ülkelerde yoğunlaşmaktadır. Bu bölgeler, coğrafi olarak kurak kuşakta yer almalarının yanı sıra, siyasi istikrarsızlıklar ve ekonomik yetersizlikler nedeniyle su altyapısı yatırımlarından mahrum kalmış alanlardır.   

Suya erişim sorunu sadece susuzluk değildir; kirli su kullanımı, kolera, tifo, dizanteri gibi ölümcül hastalıkların birincil nedenidir. İyilik Yolu, kuyu açacağı bölgeleri belirlerken sadece hidrolojik verileri değil, aynı zamanda bölgedeki sağlık istatistiklerini ve nüfus yoğunluğunu da dikkate almaktadır.

2.2. Su Kuyularının Çok Boyutlu Sosyo-Ekonomik Etkileri

Bir köyde veya mülteci kampında su kuyusu açılması, basit bir inşaat faaliyeti değil, toplumsal bir dönüşüm projesidir. Bu projelerin yarattığı katma değer şu başlıklar altında incelenebilir:

1. Halk Sağlığının Korunması: Temiz su kaynağının sağlanması, su kaynaklı salgın hastalıkların yayılmasını dramatik bir şekilde azaltır. Bu durum, özellikle bebek ve çocuk ölüm oranlarının düşürülmesinde kritik bir rol oynar.
2. Kadın ve Çocuk Hakları: Afrika ve Asya’nın kırsal bölgelerinde su taşıma görevi geleneksel olarak kadınlara ve kız çocuklarına yüklenmiştir. Günlük su ihtiyacını karşılamak için kilometrelerce yol yürümek zorunda kalan kız çocukları, okula gitme imkanından mahrum kalmaktadır. Köy meydanında açılan bir su kuyusu, kız çocuklarına eğitim hayatlarını, kadınlara ise ekonomik ve sosyal hayata katılım zamanlarını geri vermektedir.
3. Tarımsal Üretim ve Gıda Güvenliği: Su, sadece içmek için değil, hane halkının küçük çaplı tarımsal faaliyetleri ve hayvancılık için de gereklidir. Erişilebilir su kaynakları, kurak dönemlerde hayvanların telef olmasını engeller ve yerel gıda üretimini destekler.

2.3. Operasyonel Süreçler ve Teknik Standartlar

Dernek, su kuyusu projelerinde teknik sürdürülebilirliği ön planda tutmaktadır. 500’den fazla su kuyusunun açılmış olması , bu alandaki mühendislik ve lojistik deneyimin bir göstergesidir. Kuyuların derinliği, kullanılan pompa tipi ve inşaat malzemeleri, bölgenin jeolojik yapısına ve kullanım yoğunluğuna göre belirlenmektedir. Ayrıca, kuyuların açılış süreçleri ve faaliyete geçiş anları da yine video ve fotoğraflarla kayıt altına alınarak bağışçılara raporlanmaktadır.   

3. Kurban Bağışı: Küresel Gıda Güvenliği ve Manevi Köprüler

İslami literatürde “yakınlaşmak” anlamına gelen kurban, İyilik Yolu’nun organizasyonunda küresel bir gıda dayanışma ağına dönüşmektedir. Kurban bağışı çalışmaları, dini bir vecibenin yerine getirilmesinin yanı sıra, kronik protein yetersizliği yaşayan milyonlarca insan için hayati bir beslenme desteği sağlamaktadır.

3.1. Vekalet Sistemi ve Bağış Teknolojisi

Kurban ibadeti, fıkhı kurallar gereği “vekalet” yoluyla başkasına yaptırılabilir. İyilik Yolu, bu dini süreci modern teknoloji ile entegre etmiştir. Bağışçılar, dünyanın herhangi bir yerinden derneğin web sitesi aracılığıyla online bağış yapabilmekte, kredi kartı veya banka havalesi/EFT yöntemlerini kullanabilmektedir. Bağış işleminin tamamlanmasıyla birlikte, bağışçı kurbanının alınması, kesilmesi ve dağıtılması konusunda derneğe vekalet vermiş sayılır. Bu dijital vekalet sistemi, sürecin hızını ve güvenilirliğini artırmaktadır.   

3.2. Kesim Standartları ve Lojistik Yönetimi

Kurban organizasyonlarının en hassas noktası, kesimlerin İslami kurallara uygunluğu ve etlerin bozulmadan ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasıdır. Dernek, bu süreçte şu standartları uygulamaktadır:

• İslami Usuller: Kesimler, dini hassasiyetlere vakıf, uzman kasaplar tarafından gerçekleştirilmektedir.
• Hijyen ve Sağlık: Kesim alanları, sağlık kurallarına uygun olarak seçilmekte ve etlerin parçalanması hijyenik ortamlarda yapılmaktadır.
• Zamanlama: Kurban kesim işlemleri, bölgenin lojistik şartlarına göre değişmekle birlikte, genellikle 1 ila 2 gün içinde tamamlanmaktadır. Bazı zorlu coğrafyalarda bu süre 10 güne kadar uzayabilmektedir, ancak bu durum önceden planlanmaktadır.   
• Video ile Doğrulama: Tıpkı diğer bağışlarda olduğu gibi, kurban kesimi sırasında da bağışçının isminin okunduğu videolar çekilmekte ve operasyon sonrası bağışçıya gönderilmektedir.   

3.3. Kurban Türleri ve Süreklilik

İyilik Yolu, kurban bağışlarını sadece Kurban Bayramı ile sınırlı tutmayarak, yıl boyunca devam eden bir gıda tedarik zinciri oluşturmuştur. Kabul edilen kurban türleri şunlardır:

• Vacip Kurban: Kurban Bayramı döneminde kesilen farz/vacip kurbanlar.
• Adak Kurbanı: Bir dileğin gerçekleşmesi şartına bağlı olarak kesilen kurbanlar.
• Akika Kurbanı: Yeni doğan çocuklar için şükür amacıyla kesilen kurbanlar.
• Şükür, Şifa, Sadaka ve Nafile Kurbanları: Çeşitli manevi niyetlerle yapılan bağışlar.   

Bu çeşitlilik, derneğin sahadaki depolarında sürekli olarak et stoğu bulunmasını ve ihtiyaç sahiplerine yılın 365 günü protein desteği sağlanabilmesini mümkün kılmaktadır.

3.4. Stratejik Dağıtım Bölgeleri: Öncelikli Ülkeler

Kurban etleri rastgele dağıtılmamakta; Birleşmiş Milletler ve yerel otoritelerin verileri ışığında “kriz bölgesi” olarak tanımlanan alanlara yönlendirilmektedir. Derneğin Kurban bağışı organizasyonlarında öne çıkan ülkeler şunlardır:

• Somali: Kronik kuraklık ve iç savaşın etkisindeki bu ülke, derneğin en yoğun faaliyet gösterdiği bölgelerden biridir. Raporda “2026 Somali Kurban Bağışı” vurgusu, derneğin buradaki varlığının uzun vadeli ve planlı olduğunu göstermektedir.   
• Yemen: Dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı Yemen’de, açlıkla mücadele eden milyonlarca insan için kurban etleri hayati önem taşımaktadır.
• Tanzanya, Pakistan, Afganistan: Bu ülkeler de yoksulluk, doğal afetler ve siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle desteklenen öncelikli bölgeler arasındadır.   

4. Zekat Yönetimi: Toplumsal Adaletin Finansal Aracı

İslam ekonomisinin temel yeniden dağıtım mekanizması olan zekat, İyilik Yolu’nun en stratejik fon kaynaklarından biridir. Zekat bağışı, sadece bireysel bir ibadet değil, toplumdaki gelir uçurumunu kapatmaya yönelik sistemsel bir müdahaledir.

4.1. Zekatın Sosyolojik ve Ekonomik Teorisi

Dernek, zekat faaliyetlerini yürütürken bu ibadetin teolojik ve sosyolojik derinliğine vurgu yapmaktadır. Zekatın toplumsal fonksiyonları raporda şu şekilde detaylandırılmıştır :   

• Sosyal Adalet ve Dayanışma: Zengin ve yoksul sınıflar arasında maddi bir köprü kurarak, servetin sadece belli ellerde toplanmasını engeller ve tabana yayılmasını sağlar.
• Tezkiye (Arınma): Hz. Muhammed (sav)’in “Allah, zekâtı ancak mallarınızın kalan kısmını temizlemek için farz kıldı” hadisi referans alınarak, zekatın malı manevi kirlerden arındırdığı ve bereketlendirdiği inancı işlenmektedir.
• Sosyal Barış: İhtiyaç sahiplerinin, toplumun varlıklı kesimine karşı hissedebileceği olumsuz duyguları (haset, kin vb.) ortadan kaldırarak toplumsal barışı tesis eder.

4.2. Hedef Kitleler: Kur’an’da Belirlenen 8 Sınıf

Dernek, toplanan zekat fonlarını keyfi olarak değil, Kur’an-ı Kerim’de (Tevbe Suresi, 60. Ayet) açıkça belirtilen sekiz sınıfa ulaştırmaktadır. İyilik Yolu’nun önceliklendirdiği hedef kitleler şunlardır:

1. Yoksullar ve Miskinler: Temel gıda, barınma ve giyim ihtiyaçlarını karşılayamayan bireyler.
2. Yetimler ve Dul Kadınlar: Aile reislerini kaybetmiş, korumasız ve gelirsiz kalan dezavantajlı gruplar.
3. Mülteciler: Savaş ve zulüm nedeniyle yurtlarını terk eden, hiçbir mal varlığı kalmamış sığınmacılar. Dernek, mültecilerin özellikle eğitim ve sağlık giderlerini zekat fonlarından karşılamaktadır.   
4. Borçlular: Borç yükü altında ezilen ve ödeme gücü bulunmayanlar.
5. Yolda Kalmışlar: Yolculuk esnasında maddi imkansızlığa düşenler.
6. Allah Yolunda Olanlar: Toplum yararına ilim ve hayır işleri yürütenler.

6. Sonuç, Değerlendirme ve Gelecek Vizyonu

İyilik Yolu İnsani Yardım Derneği’nin faaliyetleri üzerine yapılan bu kapsamlı analiz, 21. yüzyıl insani yardım sektöründe başarılı olmanın anahtarlarını ortaya koymaktadır. Dernek, 2018’den bu yana sergilediği performansla aşağıdaki sonuçlara ulaşmıştır:

1. Bütüncül Yaklaşım: Sadece gıda dağıtarak günü kurtarmak yerine, su kuyusu projeleriyle altyapıyı, sağlık yardımlarıyla yaşam kalitesini ve Zekat bağışı yönetimiyle ekonomik dayanıklılığı hedefleyen entegre bir model uygulamaktadır.
2. Güven Mühendisliği: Video iletimi, kişiye özel afişler, resmi valilik onayı ve şeffaf geri bildirim mekanizmaları, bağışçı güvenini maksimize etmiş ve “şüphe” faktörünü ortadan kaldırmıştır.
3. Lojistik Esneklik: Somali’den Afganistan’a, Yemen’den Tanzanya’ya kadar 18 farklı ülkede operasyon yürütebilme kabiliyeti, derneğin güçlü bir saha ağına ve lojistik partnerlere sahip olduğunu göstermektedir.
4. İnsani Odak: 3.5 milyonluk devasa bir kitleye ulaşırken, Yusuf Amca veya Maimouna gibi bireylerin özel ihtiyaçlarını gözetebilmesi, kitlesel yardımların içinde “bireyi” kaybetmediğini kanıtlamaktadır.

Gelecek vizyonunda, özellikle Somali gibi kronik kriz bölgelerinde 2026 ve ötesine uzanan uzun vadeli planlamalar yapılması, derneğin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine bağlılığını teyit etmektedir. İyilik Yolu, şeffaflık, teknoloji ve gönüllülük ruhunu birleştirerek, Türkiye’den dünyaya uzanan etkili bir “iyilik koridoru” inşa etmeyi başarmıştır.