WhatsApp, Hindistan’da milyonlarca kişinin günlük iletişim ve ticaret için vazgeçilmez aracı haline gelirken, hükümetin getirdiği yeni kurallar uygulamayı şimdiye kadarki en kritik sınavıyla karşı karşıya bırakıyor.
Geçtiğimiz ay yayımlanan ve bu ay kamuoyuna açıklanan yeni talimatlar, belirli mesajlaşma uygulamalarının hesapları sürekli olarak aktif bir SIM karta bağlı tutmasını ve uygulamaların cihazlar arasında nasıl çalışacağına daha sıkı kısıtlamalar getirilmesini öngörüyor.
Yeni kurallar ne getiriyor?
Hindistan hükümeti, dünyanın en kalabalık ülkesinde artan siber dolandırıcılık vakalarını gerekçe göstererek, uygulamaların altyapısına doğrudan etki eden bu adımı atmış durumda.
28 Kasım’da yürürlüğe giren talimatlara göre Meta’ya ait WhatsApp başta olmak üzere, popüler anlık mesajlaşma servisleri hesaplarını, kayıt sırasında kullanılan SIM karta kalıcı biçimde bağlı tutmak zorunda. Ayrıca bu uygulamaların web ve masaüstü sürümlerinde oturumların her 6 saatte bir kapatılması ve kullanıcının tekrar QR kod ile cihaz eşlemesi yaparak giriş yapması gerekecek.
Telekom düzenleyici kurum, bu zorunluluğun amacı olarak her aktif hesabın ve web oturumunun, kimlik doğrulaması yapılmış (KYC) canlı bir SIM hattına bağlanmasını gösteriyor. Böylece özellikle oltalama (phishing), yatırım dolandırıcılığı, sahte dijital gözaltı ve yasa dışı kredi tuzaklarında kullanılan numaraların izlenebilir hale geleceği savunuluyor. Yetkililer, yalnızca 2024 yılında siber dolandırıcılık kaynaklı zararın 228 milyar rupi (yaklaşık 2,5 milyar dolar) seviyesini aştığını belirtiyor.
Hükümet, yeni kuralların, SIM kartın hâlâ aynı cihazda takılı olduğu ve kullanıcının yalnızca uluslararası dolaşım (roaming) ile seyahat ettiği durumlarda uygulanmayacağını da ayrıca vurguluyor.
En büyük darbeyi neden WhatsApp alacak?
Yeni kurallar teknik olarak tüm büyük anlık mesajlaşma uygulamalarını kapsasa da en büyük etkiyi, ülkede 500 milyonu aşkın kişi tarafından kullanılan WhatsApp üzerinde yaratması bekleniyor. Uygulama, Hindistan’da yalnızca kişisel sohbetler için değil, günlük ticaret ve küçük işletme operasyonları için de altyapı haline gelmiş durumda.
Veri analizlerine göre, Hindistan’daki WhatsApp kullanıcılarının yaklaşık %94’ü uygulamayı her gün açıyor. WhatsApp Business kullanıcıları için bu oran ise yaklaşık %67. Karşılaştırma açısından, ABD’de WhatsApp’ın aylık kullanıcılarının yalnızca yaklaşık %59’u uygulamayı her gün kullanıyor.
Büyüme yavaşlıyor, bağlılık artıyor
Hindistan, WhatsApp’ın en büyük pazarı olmaya devam ederken, büyümenin yapısı değişmiş durumda. Piyasa verilerine göre, 2025’in son çeyreğine gelinirken Hindistan’da aylık aktif kullanıcı sayısı yıllık bazda yaklaşık %6 arttı, ancak yeni indirme sayıları neredeyse %49 geriledi. 2022 sonuna kıyasla ise aylık aktif kullanıcılar %24 artarken, indirmeler aynı dönemde %14 azaldı.
Uzmanlar, Hindistan’da WhatsApp’ın kullanıcı artışının, artık yeni kullanıcı kazanmaktan çok, mevcut kullanıcıları elde tutmaya ve yeniden uygulamaya döndürmeye dayandığını vurguluyor.
2024 başından bu yana Hindistan’da WhatsApp Business uygulamasının, ana WhatsApp Messenger’dan daha fazla ilk kez indirme aldığı tahmin ediliyor. Bu da büyümenin ağırlıklı olarak tüccar ve esnaf tarafında, yani ticari kullanımdan geldiğini gösteriyor.
Hindistan’da pek çok satıcı, genellikle çift SIM kart destekli telefonlarda hem kişisel, hem de iş amaçlı olmak üzere iki ayrı WhatsApp hesabı kullanıyor. Aynı işletmenin, birden fazla çalışan ve cihaz üzerinden tek iş numarasını yönetmesi de yaygın; bu da tek bir işletme için bile çok sayıda kurulum anlamına geliyor.
Veriler, özellikle WhatsApp Business tarafında güçlü bir yükselişe işaret ediyor. Hindistan’da WhatsApp Business’ın aylık aktif kullanıcıları 2021’e kıyasla %130’dan fazla artmış durumda. Aynı dönemde ana mesajlaşma uygulamasındaki büyüme yaklaşık %34 seviyesinde kaldı.
Kullanıcıların uygulamada geçirdiği süre de bu tabloyu destekliyor. Hindistan’da insanlar, 2025 Kasım’ında ortalama günde yaklaşık 38 dakikalerini WhatsApp’ta, 27 dakikalarını ise WhatsApp Business’ta geçirdi. ABD’de ise tablo tersine dönmüş durumda; kullanıcılar WhatsApp’ta ortalama 23 dakika, WhatsApp Business’ta ise 27 dakika harcıyor.
Küçük işletmeler için işleyen düzen bozulabilir
Hindistan’da on binlerce küçük işletme, müşterileriyle iletişim kurmak için akıllı telefonlara özel geliştirilen WhatsApp Business uygulamasına güveniyor. Yaygın senaryo şöyle işliyor: İşletme sahibi hesabı, SIM kartın takılı olduğu bir akıllı telefona kaydediyor; sipariş takibi, müşteri desteği ve yazışmaların büyük kısmı ise ofisteki bilgisayarda WhatsApp Web ya da masaüstü istemci üzerinden yürütülüyor.
Daha büyük markalar, genellikle otomatik mesajlar ve CRM sistemleriyle entegre çalışan WhatsApp Business API çözümlerini tercih ediyor. Ancak Hindistan’daki küçük esnaf, doğrudan WhatsApp Business uygulaması ve onun web ara yüzü üzerinden müşteriyle temas kuruyor. Dolayısıyla SİM’e sürekli bağlı kalma zorunluluğu ve her 6 saatte bir zorunlu oturum kapatma, sipariş alma, anlık destek ve müşteri etkileşimi gibi kritik iş akışlarını kesintiye uğratabilir.
Bu risk, WhatsApp’ın son yıllarda adım adım genişlettiği çoklu cihaz desteği ile de çelişiyor. Uygulama, artık kullanıcıların ve işletmelerin tek bir telefona bağlı kalmadan, birden fazla telefon, tarayıcı ve cihazda aynı hesabı aktif tutmasına olanak tanıyordu. Yeni düzenlemeler ise bu esnekliği önemli ölçüde sınırlayabilir.
Teknik uygulanabilirlik ve hukuk cephesi tartışmalı
Sektör temsilcileri, getirilen kuralların hem teknik uygulanabilirlik hem de kullanıcı deneyimi açısından ciddi soru işaretleri barındırdığını belirtiyor. Önde gelen bir iletişim teknolojileri platformu, yaptığı açıklamada, düzenlemelerin sıradan kullanıcılar için ‘önemli rahatsızlık ve hizmet kesintisi’ riskleri yarattığını, ayrıca teknik açıdan ne kadar uygulanabilir olduğunun belirsiz olduğunu vurguladı.
Hindistan’daki yeni çerçevenin odağında, telekom siber güvenlik kuralları kapsamında tanımlanan Telecommunication Identifier User Entity (TIUE) sınıflandırması bulunuyor. Uzmanlara göre bu tanım, mesajlaşma uygulamalarını fiilen birer telekom hizmeti gibi konumlandırıyor ve yıllardır bu servisleri düzenleyen bilişim yasalarından uzaklaştırıyor. Üstelik bu değişim, parlamento sürecinden geçen bir kanunla değil, idarenin yayımladığı ikincil düzenlemeler ve talimatlarla hayata geçiriliyor.
Kamu politikası alanında çalışan uzmanlar, bu yaklaşımın iki temel sorun taşıdığı görüşünde: Birincisi, talimatların dayandığı hukuki yetkinin sınırlarının tartışmalı olması; ikincisi ise, kararlar alınırken ne kapsamlı bir kamu istişaresi ne de teknik çalışma gruplarının görüşlerinin yeterince dikkate alınması. Bu da, dolandırıcılığı gerçekten azaltmak yerine, uyum maliyeti yüksek ama etkisi sınırlı bir çerçeve doğurabileceği endişesini büyütüyor.
Şirketlerin, özellikle de büyük platformların bu kurallara mahkemede itiraz etme alanı ise şu an için sınırlı görünüyor. Hukukçular, talimatların iptali için ya dayandıkları yasal çerçevenin aşıldığının ya da anayasal hakların ihlal edildiğinin somut biçimde ortaya konması gerektiğini, bunun da oldukça yüksek bir eşik olduğunu ifade ediyor.
Meta cephesi ise konuya ilişkin yorum yapmaktan kaçınmış durumda. Buna karşın, yürürlüğe girmesi için 90 günlük süre tanınan kuralların, Hindistan’daki günlük iletişim alışkanlıklarını ve WhatsApp merkezli ticaret ekosistemini ciddi şekilde zorlayacağı şimdiden kesinleşmiş görünüyor.
-
-
-
-
