Etiyopya’nın kuzeyinde yer alan ve uzun zamandır sessiz kalan Hayli Gubbi yanardağı, pazar günü 12 bin yıl aradan sonra ilk kez güçlü bir patlama gerçekleştirdi.
Patlama, 14-15 kilometre yüksekliğe ulaşan dev bir kül bulutu oluşturdu. Bu bulut, Kızıldeniz’i aşarak Yemen, Umman ve hatta Hindistan’a kadar yayıldı.
Uzak ve kurak Afar bölgesi‘nde bulunan yanardağ, çevresindeki köyleri külle kaplarken, neyse ki can kaybı bildirilmedi.
Bir Yanardağ 10 Bin Yıl Sessiz Kalabilir mi?
Hayli Gubbi, Hawaii’deki Mauna Loa gibi kalkan tipi bir yanardağdır. Bu tür yanardağlar genellikle lav akıntıları üretse de, bu patlamanın dev kül bulutu oluşturması bilim camiasında merak uyandırdı.
İngiltere Bristol Üniversitesi’nden yer bilimci Juliet Biggs, Scientific American dergisine verdiği bir röportajda dikkat çekici yorumlarda bulundu:
“12 bin yıl önceki tarihin gerçekten son patlama olduğuna pek ihtimal vermiyorum. Bu bölgede daha önce fark edilmemiş patlamalar olabilir.”
ABD’deki North Carolina Eyalet Üniversitesi’nden volkan bilimci Arianna Soldati, binlerce yıl sessiz kalan bir yanardağın magma oluşumu sürdüğü sürece yeniden patlayabileceğini ifade etti:
“Bir yanardağ bin yıl ya da 10 bin yıl suskun kalabilir; magma oluşuyorsa yine patlar.”
Patlama Neden Şimdi Gerçekleşti?
Hayli Gubbi, Afrika ve Arabistan plakalarının ayrıldığı Doğu Afrika Çatlağı üzerinde bulunmaktadır. Bu plakalar yılda yaklaşık 1-1,5 santimetre uzaklaştıkça, magma yüzeye doğru yükseliyor.
Bilim insanları, patlamanın sinyallerinin daha önce geldiğini belirtiyor. Örneğin, temmuz ayında yakınlardaki Erta Ale yanardağı da patlamıştı.
Uydu görüntüleri, magmanın Hayli Gubbi’nin altına doğru girdiğini gösterirken, zirvede yoğun beyaz bulutlar ve yanardağ zemininde birkaç santimetre yükselme tespit edildi.
İngiltere Southampton Üniversitesi’nden araştırmacı Derek Keir, NDTV’ye yaptığı açıklamada patlama sırasında bölgede bulunduğunu ve pazartesi günü kül örnekleri topladığını belirtti. Bu örnekler, yanardağın gerçekten 12 bin yıldır aktif olup olmadığını ortaya çıkaracak.
Smithsonian Enstitüsü’ne göre, Hayli Gubbi Holosen döneminde (son 12 bin yıl) kayıtlı bir patlama göstermemişti. Ancak bu yeni patlama, bölgenin ne kadar az araştırıldığını gözler önüne seriyor.
Uçuşlar İçin Güvenlik Alarmı
Toulouse Volkanik Kül Danışma Merkezi, patlamanın sona erdiğini ancak kül bulutunun kuzey Hindistan’a doğru ilerlemekte olduğunu bildirdi. Kül hareketinin ardından Ortadoğu üzerinden geçen uçaklar için uyarılar yapıldı.
Dubai uçuşları için yolculara durumu takip etmeleri önerildi. Havayolları, kül takibini uluslararası güvenlik protokollerine göre sürdürüyor.
