ABD’nin Virginia eyaletindeki Alexandria Federal Mahkemesi’nde görevli Hakim Leonie Brinkema, Alphabet’in sahibi olduğu Google’ın çevrimiçi reklam teknolojisi pazarlarında yasa dışı bir tekel kurduğuna hükmetti. 17 Nisan 2025 Perşembe günü açıklanan karar, Google’ın yayıncı reklam sunucuları ve reklam borsaları pazarlarında hakimiyetini kötüye kullandığını ortaya koyuyor. Bu durum, Google’ın daha önce de benzer suçlamalarla karşı karşıya kaldığı anlamına geliyor ve ABD Adalet Bakanlığı için önemli bir zafer niteliği taşıyor. Karar, Google’ın iş modelinde köklü değişiklikler gerektirebilir ve rekabeti yeniden sağlama adına önemli bir adım olabilir.
GOOGLE’IN REKLAM TEKNOLOJİSİNE DARBELER
Hakim Brinkema’nın verdiği karar, Google’ın yayıncı reklam sunucuları ve reklam borsaları pazarında “bilinçli olarak tekel gücünü elde ettiği ve sürdürdüğü” yönünde. Yayıncı reklam sunucuları, web sitelerinin dijital reklam envanterlerini yönetmek için kullandıkları platformlardır, reklam borsaları ise alıcılar ile satıcılar arasında köprü görevi görmektedir. Bu teknolojiler, haber yayıncıları ve diğer çevrimiçi içerik sağlayıcıları için hayati öneme sahiptir. Brinkema, bu sistemlerin internetin “can damarı” olduğunu belirterek, Google’ın rekabeti engelleyici uygulamalarının rakiplerin rekabet etme şansını elinden aldığını, yayıncılara zarar verdiğini ve tüketicilerin açık webdeki bilgiye erişimini olumsuz etkilediğini vurguladı.
Google, daha önce çevrimiçi arama motoru pazarındaki hakimiyeti nedeniyle benzer bir dava ile karşı karşıya kalmıştı. Ancak Adalet Bakanlığı, Google’ın reklam veren ağlarında tekel kurduğuna dair ayrı bir iddiayı ispatlayamadı.
SIRADA NE VAR: PARÇALAMA MI GELİYOR?
Verilen karar, Google’ın rekabeti yeniden sağlamak için hangi adımları atması gerektiği konusunda ayrı bir duruşmanın önünü açıyor. Adalet Bakanlığı, Google’ın reklam sunucusu ve borsasını içeren Google Ad Manager’ı satmasını talep ediyor. Reuters’ın Eylül 2024’teki bildirimine göre, Google daha önce Avrupa’daki antitröst düzenleyicilerini yatıştırmak amacıyla reklam borsasını satmayı değerlendirmişti. Bu duruşma, Google’ın iş yapısını köklü bir biçimde değiştirebilecek yaptırımlara yol açabilir.
ABD Başsavcısı Pamela Bondi, kararı “dijital kamusal alanda Google’ın tekelleşmesini durdurma mücadelesinde tarihi bir zafer” olarak değerlendirdi. Bondi, “Adalet Bakanlığı, teknoloji şirketlerinin ifade özgürlüğü ve serbest piyasalar üzerindeki tecavüzlerine karşı Amerikan halkını korumak için cesur yasal adımlar atmaya devam edecek” ifadelerini kullandı. Google ise karara itiraz edeceğini duyurdu. Şirketin düzenleyici işlerden sorumlu başkan yardımcısı Lee-Anne Mulholland, Google’ın yayıncı araçlarının “basit, uygun fiyatlı ve etkili” olduğunu savunarak, yayıncıların bu araçları gönüllü olarak tercih ettiğini belirtti. Kararın ardından Google hisseleri %1,4 değer kaybetti, ancak uzmanlar şirketin finansal kaybının sınırlı olacağını öngörüyor.
BÜYÜK TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİ İÇİN DÖNÜM NOKTASI
Running Point Capital’in baş yatırım sorumlusunun Michael Ashley Schulman, bu kararı Google ve teknoloji sektörü için “büyük bir dönüm noktası” olarak nitelendirdi. Schulman, ABD mahkemelerinin antitröst davalarında “agresif yapısal çözümler” uygulamaya istekli olduğunu ifade etti. Bu durum, Amazon ve Meta gibi entegre ekosistemlere sahip diğer teknoloji devleri için düzenleyici riskleri artırabilir. Meta, sosyal ağlardaki tekel suçlamasıyla Federal Ticaret Komisyonu’nun açtığı davada yargılanırken, Amazon çevrimiçi perakende pazarındaki hakimiyeti, Apple ise akıllı telefon pazarındaki tekel iddialarıyla karşı karşıya kalmaktadır.
Minnesota Senatörü Amy Klobuchar, kararı “tüketiciler, küçük işletmeler ve içerik oluşturucular için büyük bir zafer” olarak nitelendirerek, dijital pazarlarda daha fazla yenilik ve düşük fiyatlar getireceğini savundu.
GOOGLE’IN TARTIŞMALI TAKTİKLERİ
2024 yılında gerçekleştirilen üç haftalık duruşmalarda, Adalet Bakanlığı ve birçok eyalet, Google’ın klasik tekel oluşturma taktikleri kullandığını öne sürdü. Bu taktikler arasında rakipleri satın alma, müşterileri kendi ürünlerini kullanmaya zorlamak ve çevrimiçi reklam pazarındaki işlemleri kontrol etme yöntemleri yer alıyordu. Brinkema, Google’ın reklam borsasını reklam sunucusuna bağlayarak ve yayıncıların çıkarlarına aykırı politikalar uygulayarak yasa dışı davranışlarda bulunduğunu doğruladı. Ancak, Google’ın satın almalarının yasa dışı olduğuna dair iddiaları reddetti.
İKİ PARTİLİ ANTİTRÖST BASKISI
Dava, antitröst yaptırımlarının iki partili desteğini gözler önüne seriyor. Google’a yönelik davalar, hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi yönetimler döneminde, özellikle Donald Trump’ın ilk ve ikinci başkanlık dönemlerinde devam etti. Google, önümüzdeki hafta Washington’da başka bir mahkemede, Adalet Bakanlığı’nın Chrome tarayıcısını satması ve arama motoru hakimiyetini sona erdirmesi talebiyle yargılanacak.
Google, itirazlar ve olası satışlarla karşı karşıya kalırken, bu karar, büyük teknoloji şirketlerinin kontrolsüz hakimiyet döneminin sona erdiğinin bir işareti olabilir.
