İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Ömer Yetemen ve Çin Halk Cumhuriyeti Bilimler Akademisi‘nden bilim insanları, kurak alanlarda kurulan Güneş Enerji Santralleri’nin (GES) bitki örtüsü üzerindeki etkilerini araştırmak için iki yıl önce kapsamlı bir çalışma başlattı.
Bu çerçevede, dünya genelinde kurulu olan 51 bin 491 GES‘in bitki örtüsü üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelendi. Araştırma sonuçları, kurak alanlardaki GES’lerin bitki örtüsü verimliliğini yüzde 137 oranında artırdığını ortaya koydu.
Dr. Yetemen, artan enerji ihtiyacının tarım arazilerinin güneş enerji santrali kurulumuna açılmasına sebep olduğunu belirtti. Tarım alanlarında önce mevcut bitki örtüsünün kaldırıldığını, ardından arazinin düzleştirildiğini ve nihayetinde güneş panellerinin yerleştirildiğini kaydetti. Yetemen, “Bu işlemler sonrasında, alanda önceden bulunan bitki örtüsünün zamanla daha gür çıkması mümkün olabilir,” dedi.
Güneş panellerinin altında güneş radyasyonunun daha az olduğunu ve paneller boyunca biriken yağmur suyunun toprağın nemini artırarak bitki örtüsünü zenginleştirdiğini ifade eden Yetemen, bu etkinin özellikle yarı kurak iklimlerde çok daha belirgin olduğunu vurguladı. “Panellerin oluşturduğu mikroklimatik değişiklikler, hem mikrohabitatları hem de toprak nemini, hava sıcaklığını ve toprak organik karbonunu doğrudan etkiliyor,” diye ekledi.
Yarı Kurak İklimlerde Bitki Örtüsü Duyarlılığı
Dr. Yetemen, Çin Halk Cumhuriyeti Bilimler Akademisi ile birlikte gerçekleştirilen çalışmada, dünya genelinde yaklaşık 50 binden fazla kurulu güneş enerji santrali üzerinde yapılan etkileri incelediklerini belirtti. Analizlerinde harmonik model kullandıklarını ifade eden Yetemen, bu modelin uydu görüntülerinden elde edilen verileri kullanarak bitki örtüsünün doğal döngüsünü ve uzun vadeli değişimlerini tespit etme imkanı sağladığını söyledi.
“Santral kurulmadan önceki doğal seyri belirleyip, santral kurulumunun ardından yaşanan değişimi net bir şekilde ortaya koyabiliyoruz. Yarı kurak iklimlerde bitki örtüsü toprak nemine oldukça duyarlı. Güneş panelleri gelen radyasyonu azaltarak hava ve toprak sıcaklıklarını düşürüyor. Paneller boyunca toplanan yağmur suyu ise toprak nemini artırarak bu mikroklimatik değişikliklerin bitki örtüsü üzerinde olumlu bir etki yaratmasını sağlıyor. Kurak alanlarda kurulan GES’ler sayesinde, bitki örtüsünde yüzde 137’ye varan bir yeşillenme artışı gözlemledik,” dedi.
Dr. Yetemen, aynı araştırmayı genişleterek Türkiye’de de uygulayacaklarını açıkladı. Çalışma için Türkiye’de Konya, Gaziantep, Niğde ve Şanlıurfa bölgeleri belirlenerek saha çalışmalarına yakın zamanda başlanacağı bilgisini verdi. Özellikle Konya’daki GES’lerin Türkiye’nin en büyük GES alanlarını oluşturduğunu dile getirdi.
