Bir zamanların umut vaat eden yıldızı
Ÿnsect, 2021’de büyük ilgi gördü ve sürdürülebilirlik vaatleriyle yatırımcıların dikkatini çekti. Ancak yaklaşık dört yıl sonra şirket, ödenemeyen borçlar nedeniyle adli tasfiye sürecine girerek pratikte iflas etti.
Yüzlerce milyonluk finansman, sınırlı gelir
Girişim, yatırımcılardan ve kamu desteklerinden toplamda 600 milyon doların üzerinde kaynak sağladı. Buna karşın şirketin ana varlığına ait gelirler 2021’de 17,8 milyon avro seviyesinde zirve yaptı; bu rakamın bazı iç transferlerle şişirildiği de iddia edildi. 2023’te ise şirket 79,7 milyon avro zarar açıkladı.
Neden çöküş yaşandı? Pazar, strateji ve fabrika üçgeni
Başarısızlığın arkasında birden fazla neden var: şirketin stratejik odak sorunları, yanlış zamanlama ve çok yüksek sermaye gerektiren yatırımlar. Animal feed (hayvan yemi) segmenti fiyat odaklı, düşük marjlı bir meta piyasası; sürdürülebilirlik temelli primler burada genellikle işe yaramıyor. Öte yandan evcil hayvan maması gibi daha yüksek marjlı segmentler böcek proteinine daha uygun olsa da Ÿnsect bu pivotu çok geç yaptı.
M&A ve pazar kafa karışıklığı
2021’de satın alınan Protifarm ile şirket, insan gıdasına yönelik bir aya da yatırım yaptı; böylece hedeflenen pazar sayısı üçe çıktı. Ancak yönetim, hangi segmentin öncelikli olduğu konusunda net bir seçim yapamadı. Bu belirsizlik, gelir büyümesini hızlandırmak gerektiği bir dönemde ek yük getirdi.
Giga-fabrika: Büyük riskin maliyeti
Şirketin en ölümcül kararı Ÿnfarm adı verilen, kuzey Fransa’da inşa edilen devasa üretim tesisine yatırım yapmak oldu. Bu giga-fabrika yüz milyonlarca avro tüketti; oysa şirket henüz ölçeklenebilir bir iş modeli ve sağlam bir birim ekonomisi kanıtlamış değildi. Yanlış pazara yönelik bu tür büyük sabit maliyetler, nakit akışını hızla tıkadı.
Yönetim değişiklikleri ve son çabalar
Şirket yöneticileri, pazar şartlarının zorluğu karşısında 2023’te stratejiyi pet food ve yüksek marjlı segmentlere kaydırdı; ancak bu hamle çok geç kaldı. CEO değişiklikleri, üretim fabrikalarının kapatılması ve işten çıkarmalar nihai çözüm olamadı.
Geniş bağlam: Avrupa’da ölçeklenme sorunu
Bu vaka, tek başına böcek endüstrisinin çöküşü değil; daha ziyade Avrupa’nın büyük ölçekli endüstriyel projeleri finanseme ve işletme konusunda yaşadığı zorlukları gösteriyor. Birçok girişim cesur teknolojik hedefler için fon bulurken, fabrika inşası ve sanayileşme aşamalarında yeterince desteklenemiyor.
Sektör ne durumda?
Ÿnsect’in başarısızlığı, tüm sektörün başarısız olduğu anlamına gelmiyor. Bazı rakipler daha küçük ölçeklerle başlayıp kademeli büyüme stratejisi izleyerek daha dayanıklı kaldı. Yine de bu deneyim, yatırımcılar ve girişimler için pazar gerçekleri ile endüstriyel ölçek gereksinimleri arasındaki uyumsuzluğun önemini ortaya koyuyor.
Çıkarılacak dersler
- Pazar seçimi ve net odak, erken aşamada hayati.
- Fabrika inşası gibi sermaye yoğun hamleler, iş modeli kanıtlanmadan önce yapılmamalı.
- Avrupa ölçeğinde sanayileşme için finansman kadar politika ve operasyonel destek de gerekiyor.
Son olarak, şirketin eski liderleri arasında endüstriyel ekosistemi güçlendirmeye yönelik girişimler bulunuyor; bu da demek oluyor ki deneyimlerden çıkarılan dersler, gelecekte daha sağlam bir endüstri inşa etmek için kullanılabilir.
-
-
-
-
