Bir felaketin ardından insanlar genellikle cevap arayışına girer. Texas’taki yıkıcı sel felaketi de bu durumdan muaf değil.
Birçok kişinin ölümüne neden olan hızla yükselen suların pek çok potansiyel sebebi var, ancak bazıları bu durumu bulut tohumlama uygulamasıyla ilişkilendiriyor. Rainmaker adlı bir bulut tohumlama girişiminin, fırtınanın beklenenden daha fazla yağmur bırakmasına neden olduğu iddia ediliyor. Ancak, mevcut veriler bu endişeleri desteklemiyor.
Rainmaker, fırtınadan birkaç gün önce bölgede faaliyet gösteriyordu. Ancak çevrimiçi tartışmalara rağmen, bulut tohumlamanın sel felaketiyle hiçbir ilgisi yoktu, diyor Colorado Üniversitesi’nden atmosfer bilimci Katja Friedrich.
Bob Rauber, Illinois Üniversitesi’nden atmosfer bilimleri profesörü, “Bu tamamen bir komplo teorisi. Birini suçlamak için bahaneler arıyorlar,” dedi.
Bulut tohumlama yeni bir uygulama değil. Rauber, 1950’lerden beri yapıldığını belirtiyor. Bu uygulama, bulutlara genellikle gümüş iyodürden yapılmış küçük parçacıklar püskürtmekle işliyor.
Gümüş iyodür parçacıkları, buz kristallerinin şeklini taklit eder. Süper soğutulmuş su damlacıklarıyla çarpıştığında, bu damlacıkları dondurmaya teşvik eder. Rauber, bu dondurmanın önemli olduğunu vurguluyor. Buz kristalleri, süper soğutulmuş su damlacıklarından daha hızlı büyür, bu da onların yeterli su buharını yakalayıp buluttan düşme olasılığını artırır. Eğer süper soğutulmuş su olarak kalmış olsalardı, buharlaşma ihtimalleri yüksekti.
Yalnızca yeterli miktarda süper soğutulmuş suya sahip bulutlar bulut tohumlama için uygun adaylardır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde bulut tohumlama genellikle kış aylarında Batı’daki dağ sıraları yakınında gerçekleşir. Bu bölgelerde bulutlar, dağların havayı yukarı itmesiyle oluşur ve bu, havanın soğumasına ve su buharının yoğunlaşmasına neden olur. Doğru bir şekilde tohumlanmış bulutlar, bir kısmını kar olarak bırakır; bu kar, doğal bir rezervuar oluşturur ve bahar erimelerinde, barajların arkasındaki yapay rezervuarları yeniden doldurur.
Yıllardır bulut tohumlama yapılıyor olsa da, yağış üzerindeki etkisi daha yeni bir araştırma alanı. Rauber, “Bunu değerlendirmek için gerekli teknolojilere ancak son zamanlarda sahip olduk,” diyor.
2017’nin başlarında, Friedrich, Rauber ve ekip arkadaşları Idaho’da bulut tohumlama konusundaki en detaylı çalışmalardan birini gerçekleştirdiler. Üç kez, toplamda iki saat on dakika boyunca bulutları tohumladılar. Bu, yaklaşık 186 milyon galon ek yağış sağlamaya yetti.
Bu oldukça büyük bir rakam gibi görünebilir, ancak kuraklık çeken Batı eyaletleri için bu, önemli bir fark yaratabilir. Idaho Power, yıl boyunca elektrik üretebilmek için kış aylarında birçok bulutu tohumlayarak barajlarının arkasında toplanan su miktarını artırıyor. Rauber, “Verileri, bu işlemin maliyet açısından etkili olduğunu gösteriyor,” diyor.
Ancak büyük bir fırtınayla karşılaştırıldığında, 186 milyon galon oldukça küçük bir miktar. Rauber, “Texas’taki sel felaketine neden olan dev fırtına, atmosferin trilyonlarca galon suyu işlemesiyle gerçekleşti,” diyor.
Eğer Rainmaker fırtınayı etkilediyse, bu o kadar önemsizdi ki, neredeyse yuvarlama hatası kadar bile etki etmedi. Ancak gerçek şu ki, etki etmedi.
Öncelikle, şirket fırtınadan günler önce yakındaki bulutları tohumluyordu. Rauber, “Fırtınanın gerçekleştiği sırada o alandaki hava, muhtemelen iki gün önce Kanada’nın üzerinde bulunuyordu,” diyor.
İkincisi, bulut tohumlamanın Texas’taki yaz aylarında meydana gelen kümülüs bulutlarında ne kadar etkili olduğu belirsiz. Bu bulutlar, dağ sıralarının yakınında oluşan orografik bulutlardan farklıdır ve bulut tohumlamasına yanıt vermezler. Kısa ömürlüdürler ve genellikle çok fazla yağış üretmezler. Ancak bulut tohumlayıcılar yine de daha fazla yağış almak için çaba gösterebilir, ancak Rauber, “Bu tohumlanmış bulutlardan gelen yağmur miktarı oldukça küçüktür,” diyor.
Uzun süre dayanabilen bulutlar? Rauber, “Derin bulutlar, örneğin gök gürültülü fırtınalar, doğal süreçlerle oldukça verimli çalışır. Bu bulutların tohumlanması, hiçbir şey yapmaz,” diyor.
