Microsoft’un en son işletim sistemi olan Windows 11, modern arayüzü, gelişmiş güvenlik önlemleri ve yenilikçi özellikleri ile dikkat çekiyor. Ancak, bu yenilikler sistem kaynaklarını daha fazla tüketmesine neden olarak, eski veya giriş seviyesi donanıma sahip kullanıcılar için bazı performans sorunları yaratabiliyor. Düşük donanımlı bilgisayarlarda Windows 11 kullanmak teknik olarak mümkün olsa da, performansı artırmak için bazı optimizasyonlar yapmak şart.
Bu rehber, Windows 11’in eski bilgisayarlarda daha hızlı ve stabil çalışması için yapılabilecek temel ve ileri düzey ayarları kapsamlı bir şekilde ele alıyor. Gereksiz arka plan süreçlerinden görsel efekt ayarlarına kadar her ayrıntı detaylandırılmıştır. İster düşük RAM ve işlemciye sahip bir dizüstü bilgisayar, ister SSD’si dolmak üzere olan eski bir masaüstü sistem kullanıyor olun, aşağıdaki önerilerle performans farkını hemen hissedebilirsiniz.
Güç Planını Yüksek Performans Moduna Geçirin
Windows 11’in varsayılan güç planı Dengeli modda çalışmaktadır. Bu ayar enerji tasarrufuna öncelik vermekle birlikte, performansta düşüşe neden olabilir. Bilgisayarınızın işlem gücünü en üst seviyeye çıkarmak için Yüksek Performans modunu tercih etmeniz önerilir. Bu mod, CPU’nun sürekli aktif kalmasını sağlayarak tepki süresini kısaltır.
- Denetim Masası > Donanım ve Ses > Güç Seçenekleri yolunu izleyin.
- Yüksek performans planını seçin. Eğer görünmüyorsa yeni bir plan oluşturun.
- Gelişmiş güç ayarlarından sabit diskin uyuma süresini 0 yaparak disk gecikmelerini azaltın.
- PCIe güç yönetimini kapalı konuma getirerek SSD performansını artırın.
Yukarıdaki değişikliklerle, sisteminiz özellikle arka planda uygulama çalıştırırken daha çevik hale gelecektir.
Başlangıç Uygulamalarını Kapatın
Windows açılırken otomatik çalışan uygulamalar, sistemin geç açılmasına ve arka planda gereksiz kaynak tüketimine yol açar. Bu uygulamaları devre dışı bırakmak için:
- CTRL + SHIFT + ESC ile Görev Yöneticisi’ni açın.
- Başlangıç sekmesine geçin.
- Gereksiz gördüğünüz uygulamalara sağ tıklayıp “Devre dışı bırak” seçeneğini kullanın.
Temiz bir başlangıç, sistemin daha hızlı açılmasına ve kullanılabilir kaynakların artmasına yardımcı olur.
Arka Plandaki Hizmetleri ve Widget’ları Sınırlandırın
Windows 11’deki widget paneli gibi bazı bileşenler sürekli arka planda çalışarak RAM ve CPU tüketebilir. Bu özellikleri kapatmak için:
- Görev çubuğuna sağ tıklayın > Görev Çubuğu Ayarlarına girin.
- Widget’lar seçeneğini kapalı konuma getirin.
Ayrıca, Ayarlar > Gizlilik ve Güvenlik > Arka Plan Uygulamaları menüsünden kullanılmayan uygulamaların arka planda çalışmasını durdurabilirsiniz.
Web Tarayıcı Seçimi: Hafif Alternatifler
Chrome ve Firefox gibi popüler tarayıcılar yüksek bellek tüketimi ile bilinir. Eski sistemlerde daha az kaynak kullanan alternatifleri değerlendirin:
- Brave: Chromium tabanlı, gizlilik odaklı ve hızlı.
- Opera GX: Kaynak sınırlama özelliği ile eski sistemler için uygun.
- K-Meleon: Ultra hafif yapısıyla dikkat çeker.
- QuteBrowser: Minimalist kullanıcılar için hızlı ve sade bir çözüm.
Tarayıcı değişikliği, günlük internet kullanımında hissedilir performans kazancı sağlar.
Görsel Efektleri ve Animasyonları Kapatın
Windows 11, şeffaflık, geçiş animasyonları ve gölgeler gibi birçok estetik efekt içerir. Ancak, bu efektler sistem kaynaklarını önemli ölçüde tüketebilir. Düşük RAM ve zayıf grafik kartına sahip sistemlerde bu ayarları kapatmak performansı artırır.
- Win + S ile arama kutusuna performans yazın ve Windows’un görünümünü ve performansını ayarla seçeneğine girin.
- En iyi performans için ayarla seçeneğini işaretleyin.
- Alternatif olarak, Ayarlar > Erişilebilirlik > Görsel Efektler menüsünden animasyon ve şeffaflık ayarlarını kapatabilirsiniz.
Bu değişiklikler, özellikle düşük GPU’lu sistemlerde belirgin bir hız artışı sağlar.
Disk Temizliği ve Yer Açma Yöntemleri
Diskte doluluk oranı arttıkça performans düşer. Aşağıdaki yöntemlerle gereksiz dosyalardan kurtulun:
- %temp%, temp, prefetch ve recent klasörlerini düzenli olarak temizleyin.
- Disk Temizleme aracı ile sistem dosyalarını silin.
- SpaceSniffer veya WizTree gibi araçlarla en fazla yer kaplayan dosyaları tespit edin.
SSD’niz %80 üzeri doluysa, veri taşıma ve silme işlemleri sırasında yavaşlamalar başlayabilir. Bu nedenle boş alan bırakmak önemlidir.
Sanal Bellek Ayarları
Düşük RAM miktarınız varsa, Windows’un sabit diski geçici bellek olarak kullanmasını sağlayabilirsiniz:
- Ayarlar > Sistem > Hakkında > Gelişmiş sistem ayarları > Performans > Ayarlar > Gelişmiş sekmesi > Sanal Bellek > Değiştir yolunu izleyin.
- Özel boyut seçin, Başlangıç boyutuna en az RAM’iniz kadar, maksimum boyuta ise 2 katı kadar değer girin.
Bu özellik, özellikle 4 GB gibi sınırlı belleğe sahip cihazlar için oldukça faydalıdır.
Güvenlik Özelliklerini Kapatma
Hypervisor-Enforced Code Integrity (HVCI) ve Virtual Machine Platform (VMP) gibi bazı güvenlik ayarları, sistem kaynaklarını zorlayarak performans sorunlarına yol açabilir. Bu özellikleri devre dışı bırakmak için:
- Bellek Bütünlüğü: Ayarlar > Gizlilik ve Güvenlik > Windows Güvenliği > Aygıt Güvenliği > Bellek bütünlüğü.
- VMP: Windows Özelliklerini aç/kapat ekranından Virtual Machine Platform kutucuğunu kaldırın.
Performansa öncelik vermek istiyorsanız, bu iki özelliği devre dışı bırakmak faydalı olabilir.
Virüs Taraması ve Kötü Amaçlı Yazılım Temizliği
Kötü amaçlı yazılımlar, arka planda çalışan gizli servisler aracılığıyla sistemi yavaşlatabilir. Bu nedenle düzenli tarama yapmak önemlidir:
- Microsoft Defender ile hızlı veya tam tarama gerçekleştirin.
- Üçüncü taraf araçlarla (Malwarebytes, AdwCleaner veya Kaspersky Removal Tool) detaylı temizlik yapın.
Performans düşüklüğünün altında zararlı yazılımlar varsa, bu adımlar kesin çözüm sunar.
ReadyBoost ile RAM Takviyesi
Sisteminize ek RAM takamıyorsanız, yüksek hızlı bir USB sürücüsünü ReadyBoost için kullanabilirsiniz:
- USB belleği takın > Sağ tıklayıp Özellikler > ReadyBoost sekmesine girin.
- Bu aygıtı kullan seçeneğini işaretleyin.
Not: SSD’lerde ReadyBoost devre dışıdır, çünkü SSD’ler zaten yeterince hızlıdır.
RAM Yükseltme İhtiyacı
Windows 11 için minimum 4 GB RAM gerekliliği bulunsa da, bu yalnızca temel kullanımlar için yeterlidir. Daha akıcı bir deneyim için:
- 8 GB: Hafif internet ve ofis işleri.
- 16 GB: Oyun, yayıncılık ve çoklu görevler.
- 32 GB+: Profesyonel video düzenleme, yapay zeka ve render işlemleri.
Çift kanal RAM kullanımı da performans üzerinde büyük fark yaratabilir.
Alternatif: Hafif İşletim Sistemlerine Yönelmek
Tüm bu ayarlara rağmen performansından memnun değilseniz, farklı işletim sistemlerini değerlendirme zamanı gelmiş olabilir:
- Tiny11: Windows 11’in sadeleştirilmiş versiyonu.
- ChromeOS Flex: İnternet ağırlıklı kullanım için ideal.
- Linux Dağıtımları (Zorin OS Lite, Linux Mint XFCE): Ultra hafif ve hızlı alternatifler.
Bu sistemler, eski donanımlarda Windows’tan çok daha iyi performans sergileyebilir.
Windows 11, eski sistemlerde başlangıçta ağır hissettirebilir. Yukarıda belirtilen adımlarla cihazınızın limitlerini zorlamadan en verimli hale getirebilirsiniz. Gereksiz arka plan uygulamalarını kapatmak, kaynak dostu yazılımlar kullanmak ve sistem ayarlarını kişiselleştirmek, genel deneyimi iyileştirirken donanım ömrünü de uzatır. Donanımınız ne kadar eski olursa olsun, doğru optimizasyonlarla Windows 11 ile güncel kalmak mümkündür.
