Einstein haklı çıktı: Mars’ta zaman Dünya’dan farklı akıyor
Albert Einstein’ın, kütleçekim ve hareketin zamanı bükebileceğini ortaya koyan genel görelilik teorisi bu kez Mars üzerinden sınanıyor. Yeni hesaplamalar, Mars’ta zamanın Dünya’ya göre farklı aktığını açıkça ortaya koyuyor.
Bilim insanları, Kızıl Gezegen’deki bu zaman farkını anlamanın, gelecekte Dünya dışı yaşam, gezegenler arası iletişim ve navigasyon sistemleri için hayati önem taşıyacağını vurguluyor.
Mars’ta saatler her gün yaklaşık 477 mikrosaniye ileri gidiyor
ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST) bünyesindeki fizikçilerin yaptığı detaylı çalışmaya göre, Mars’taki saatler, Dünya’dakilerle karşılaştırıldığında her gün ortalama 477 mikrosaniye (milyonda bir saniyenin binde biri) kadar ileri gidiyor.
Dahası, bu fark sabit değil. Mars’ın eliptik yörüngesi ve Güneş ile diğer gök cisimlerinin değişen kütleçekim etkisi nedeniyle, bir Mars yılı boyunca günlük farkın 226 mikrosaniye civarında dalgalanabildiği hesaplandı.
Zaman neden farklı akıyor?
Mars günü ve yılı Dünya’dan zaten farklı
Mars, takvim açısından Dünya’dan belirgin biçimde ayrılıyor: Bir Mars günü (sol), Dünya gününden yaklaşık 40 dakika daha uzun. Bir Mars yılı ise yaklaşık 687 Dünya günü sürüyor.
Ancak bu farklar yalnızca takvimsel ölçüleri ilgilendiriyor; tek başına, “bir saniyenin” her iki gezegende aynı hızda akıp akmadığını söylemeye yetmiyor.
Genel görelilik devreye giriyor
NIST uzmanlarına göre, bir atom saati Mars yüzeyinde gayet normal biçimde çalışsa da, Dünya’daki eşdeğer bir saatle uzun vadede kıyaslandığında zaman farkı giderek büyüyor. Bunun nedeni, Einstein’ın genel görelilik teorisi ile açıklanıyor.
Teoriye göre:
- Kütleçekimin güçlü olduğu bölgelerde saatler daha yavaş akar.
- Kütleçekimin zayıf olduğu bölgelerde ise saatler daha hızlı işler.
- Bir gezegenin yörünge hızı da zamanın akışını etkiler.
Mars, Dünya’ya kıyasla daha zayıf bir kütleçekim alanına ve daha değişken bir yörüngeye sahip. Tüm bu etkenler birleştiğinde, Mars’ta zamanın Dünya’ya göre biraz daha hızlı akmasına yol açıyor.
Hesaplamalar nasıl yapıldı?
NIST ekibi, önce Mars üzerinde sabit bir referans noktası tanımladı. Ardından:
- Mars’ın yörünge hareketi,
- Yüzeydeki kütleçekim değerleri,
- Onlarca yıllık Mars görevlerinden elde edilen veriler
bir araya getirilerek detaylı bir model oluşturuldu.
Bu model, Mars yüzeyindeki kütleçekim kuvvetinin Dünya’nın yaklaşık beşte biri olduğunu doğruladı. Ayrıca, Mars’ın oldukça eliptik yörüngesi nedeniyle gezegenin Güneş’e olan uzaklığı ve hızı yıl boyunca sürekli değişiyor. Bu da günlük zaman farkının düzenli olarak artıp azalmasına neden oluyor.
Dünya ise neredeyse mükemmele yakın dairesel bir yörüngede dolandığı için, zamanın akışındaki bu tür sapmalar çok daha küçük kalıyor.
Gezegenler arası iletişim için kritik adım
Bugün, Dünya’dan Mars’a gönderilen bir sinyalin Mars’a ulaşması, gezegenlerin konumuna bağlı olarak 4 ila 24 dakika sürüyor. Bu gecikme, en basit iletişim ve komut iletimini bile zorlaştırıyor.
Uzmanlara göre, gelecekte gezegenler arası internet, navigasyon ve koordinasyon ağları kurulabilmesi için, ortak ve son derece hassas bir zaman standardı oluşturmak zorunlu hale gelecek.
Mars’ta zamanın Dünya’ya göre nasıl aktığını milisaniye ve mikrosaniye düzeyinde anlayabilmek, gelecekteki insanlı Mars görevleri, olası Mars kolonileri ve gezegenler arası haberleşme altyapısı için bir başlangıç noktası olarak görülüyor.
Sonuç olarak, Kızıl Gezegen’de yapılan bu hesaplamalar, Einstein’ın genel görelilik teorisinin bir kez daha doğrulandığını gösterirken, aynı zamanda insanlığın çok gezegenli bir geleceğe hazırlanması için de kritik bir bilimsel temel sunuyor.
-
-
-
-
