Instagram’ın “Teen Accounts” (Genç Hesapları) ile ilgili yaptığı duyurunun ardından, sosyal medya platformlarının çocuklar üzerindeki etkileri yeniden gündeme geldi. Uzmanlar, Meta’nın kişisel verileri koruyamadığı gerekçesiyle birçok ülkede cezalar aldığını belirterek, bu adımın çocukları korumak yerine yalnızca şirketin kendini koruma çabası olduğunu vurguladı.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, uygulamanın birkaç ay içinde ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya’da deneneceğini ifade etti. Kırık, Meta’nın geçmişte birçok veri ihlali ve skandal ile anıldığını hatırlatarak, sosyal medyanın artık sadece bir eğlence aracı olmadığını vurguladı.
Kırık, Meta’nın kitleleri yönlendiren ve manipüle eden bir mecra olduğunu belirterek, “Bu dönemde çeşitli ülkelerde Meta’ya çocukların verilerini koruyamadığı için cezalar kesildi. 16 yaş altına canlı yayın açmamayı getiren düzenleme, aslında şirketin kendini koruma çabasıdır.” dedi.
“META’NIN BU ÇALIŞMASI YETERSİZ”
Bu önlemin önemli olduğunu ancak yetersiz kaldığını vurgulayan Kırık, sosyal medya aracılığıyla çocukların suça karışabildiğini ifade etti. Kırık, çocukların karşılaştığı tehlikeleri şu şekilde sıraladı:
“Meta’nın bu çalışması yeterli değil. Gerçek anlamda çocukları koruyacak bir altyapı mevcut değil. Çocuklar, yaşlarını yanlış beyan ederek canlı yayın açmaya devam edebilir. Dijital oyunlarda yaş sınırının olmasına rağmen, çocuklar bu kurallara dikkat etmiyor. Anonim hesaplar üzerinden etkileşimde bulunabilen çocuklar, karşılarındaki kişilerin kim olduğunu bilmeden iletişim kurabiliyorlar. Oyunlar ve sosyal medya, çocukları yanlışa veya suça yönlendirmeyi kolaylaştırıyor.”
Sosyal medyada akran zorbalığının yaygınlaştığını ve çocukların şiddet içeren videoları taklit ederek paylaşma eğiliminde olduğunu belirten Kırık, sosyal medya platformlarının tehlikelerle dolu olduğunu ifade etti.
“SOSYAL MEDYA ŞİRKETLERİ ARTIK SİYASET YAPIYOR”
Kırık, sosyal medya bağımlılığının toplumsal bir sorun haline geldiğini ve fenomenlerin kitleleri manipüle ettiğini belirtti. Türkiye’de sosyal medya kullanıcı sayısının 57 milyona ulaştığını ve günlük ortalama kullanım süresinin 2 saat 44 dakikaya çıktığını ifade etti.
Kırık, sosyal medya platformlarının aile yapısını bozmayı hedeflediğini ve dezenformasyon faaliyetlerinin artış gösterdiğini vurguladı. Elon Musk’ın X platformunda bot hesaplarla mücadele edeceğini söylemesine rağmen bunun etkili bir şekilde uygulanmadığını ifade etti.
“Bot hesaplar üzerinden Türkiye gündemi oluşturuluyor ve gençler bu manipülasyonlarla devlet aleyhine kullanılabiliyor. Bu durum, sosyal medyanın kitle imha silahı haline geldiğinin bir göstergesidir.”
Ali Murat Kırık, ailelerin dijital okuryazarlık konusunda bilinçlenmesi gerektiğini belirterek, Milli Eğitim Bakanlığı’nın müfredatına dijital okuryazarlık ve yapay zeka okuryazarlığının eklenmesi gerektiğini vurguladı.
“ÖNLEMLER GÖSTERMELİK OLMA RİSKİ TAŞIYOR”
Global Bilişim Derneği Başkanı Şenol Vatansever, Meta’nın 16 yaş sınırı kararının teknik açıdan yetersiz olduğunu belirtti. Kullanıcıların doğum tarihlerini yanlış girerek sistemi aşabildiğine dikkat çeken Vatansever, yaş doğrulama sisteminin hala büyük ölçüde kullanıcı beyanına dayandığını ifade etti.
Yaş doğrulama teknolojilerinin son yıllarda ilerleme kaydettiğini söyleyen Vatansever, yapay zeka destekli yüz analizi ile yaş tahmininin önemli bir yöntem olduğunu belirtti.
Vatansever, kullanıcıdan görüntü alınması ve bu görüntülerin işlenmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca, e-Devlet sistemleriyle yapılacak entegrasyonların güvenli bir çözüm olabileceğini kaydetti.
“GÜVENİLİRLİK DÜZEYİ YETERLİ DEĞİL”
Vatansever, kullanıcıların sadece yaş bilgisini doğrulayan ancak diğer kişisel bilgileri paylaşmayan kriptografik sistemlerin yaş doğrulama problemini çözebileceğini söyledi. Ayrıca, kullanıcı davranışlarını analiz ederek yaş aralığı tahmin etmeye yönelik makine öğrenim modellerinin de destekleyici olabileceğini ifade etti.
Ancak, doğrudan yaş tespiti için güvenilirlik düzeyinin henüz yeterli olmadığını belirtti.
