Evrenin En Büyük Dönen Yapılarından Biri Ortaya Çıktı
Astronomlar, şimdiye kadar gözlemlenen en etkileyici dönen kozmik yapılardan birini keşfetti. Bilim insanlarının “Galaksiler Kasırgası” diye tanımladığı bu dev yapı, Samanyolu’nun nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları sunuyor.
Dünyanın en güçlü teleskoplarından yararlanan araştırmacılar, uzayda doğrusal bir hat boyunca dizilmiş 280’den fazla galaksi tespit etti. Bu galaksiler, gaz ve karanlık maddeden oluşan dev bir kozmik filamentin içinde yer alıyor. Filament, adeta uzayda dönen dev bir oklava gibi kendi ekseni etrafında hareket ediyor.
396 Bin km/saat Hızla Dönen “Jilet İnceliğinde” Yapı
Hesaplamalara göre bu kozmik filament, içindeki yüzlerce galaksiyle birlikte saatte yaklaşık 396 bin kilometre hızla dönüyor. Yaklaşık 50 milyon ışık yılı boyunca uzanan yapı, uzunluğuna kıyasla son derece ince: yalnızca 163 bin ışık yılı genişliğinde olduğu belirtiliyor. Bu nedenle araştırmacılar, filament için “jilet inceliğinde kozmik şerit” benzetmesini kullanıyor.
Dönüş İlk Kez 3 Boyutlu Olarak İzleniyor
Çalışma kapsamında ekip, filamentin içindeki hidrojen bakımından zengin 14 galaksiye özellikle odaklandı. Bu galaksiler, yaklaşık 5 milyon ışık yılı uzunluğunda ve 117 bin ışık yılı kalınlığında bir hat üzerinde sıralanıyor.
Yeni gözlemler sayesinde bu 14 galaksinin hareketi ilk kez 3 boyutlu olarak takip edildi. Elde edilen veriler, filamentin merkezinin iki tarafındaki galaksilerin zıt yönlerde hareket ettiğini ortaya koydu. Bu da tüm yapının, tek bir bütün halinde dönmekte olduğunu güçlü biçimde gösteriyor.
Daha çarpıcı olan ise, galaksilerin önemli bir kısmının kendi eksenlerindeki dönme yönünün filamentin dönüşüyle aynı olması. Araştırmacılar, filament boyunca yer alan geriye kalan yaklaşık 280 galaksinin de büyük olasılıkla benzer şekilde aynı hizalanmayı sergilediğini düşünüyor.
Genç, Bozulmamış ve Kozmik Bir “Fosil Kayıt”
Bilim insanları, bu kozmik filamentin görece genç ve bozulmamış bir yapı olduğuna inanıyor. Filamentteki galaksilerin büyük kısmı hidrojen açısından zengin. Bu durum, genellikle galaksilerin erken evrelerinde, yani yıldız oluşumu için yakıt topladıkları dönemlerde görülen bir özellik.
Bu nedenle “Galaksiler Kasırgası”, Samanyolu gibi sarmal galaksilerin erken evrende nasıl ortaya çıktığını anlamak için bugüne kadar keşfedilmiş en değerli doğal laboratuvarlardan biri olarak değerlendiriliyor. Araştırmacılar, bu dönen filamentin incelenmesiyle, evrende büyük ölçekli yapıların nasıl oluştuğu ve galaksilerin bu yapılar içinde nasıl şekillendiği konusunda yeni ve kritik bilgiler elde etmeyi umuyor.
