ABD’nin İsrail’e sağladığı askeri destek, artık Kongre denetiminden bağımsız bir yapıyla yeni bir aşamaya geçiyor. Washington, “WRSA-I” adı verilen gizli mekanizma aracılığıyla İsrail’in silah rezervlerini sınırsız hale getirmeyi planlıyor. Bu sistem, Kongre onayı olmadan işleyerek Tel Aviv yönetiminin istediği silahları doğrudan temin etmesine imkan tanıyor; ödemeler ise daha sonra gerçekleştiriliyor. Uzmanlar, bu girişimin yalnızca ABD kamu kaynaklarını İsrail’e aktarmakla kalmayıp, aynı zamanda Gazze’deki savaş suçlarının ve sivillere yönelik saldırıların üzerini örtmeyi de amaçladığını belirtiyor.
GİZLİ MEKANİZMA
ABD Kongresi’nde Dışişleri Bakanlığı bütçesine eklenen yeni madde, İsrail’deki “War Reserve Stock for Allies–Israel” (Müttefikler İçin Savaş Rezerv Stoku – İsrail – WRSA-I) mekanizmasını sınırsız kılacak. Bu mekanizma, şeffaflık açısından belirsizlikler içerirken, Kongre’nin Silahlı Hizmetler Komitesi’nin yetkisi altında. Rakamlar resmi savunma bütçesi ve askeri hibe-destek programlarına dahil edilmiyor; böylece gizli bir şekilde işletilen sistem sayesinde askeri stokların, Kongre’ye ya da Beyaz Saray’a önceden bildirim yapılmaksızın İsrail’e verilmesi mümkün oluyor. Eski Dışişleri yetkilisi Josh Paul, WRSA-I’nın “İsrail’e silah temininde en şeffaf olmayan mekanizma” olduğunu vurgulayarak, “İsrail kamyonlarını sürüp istediği silahı alabiliyor, ödemeler ise daha sonra hallediliyor” şeklinde ifadelerde bulundu.
KONGRE DENETİMİ YOK
Yeni yasa tasarısı, 2024’te kabul edilen ve yıllık 200 milyon dolarlık limitleri kaldıran düzenlemenin üzerine inşa ediliyor. Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Brian Mast tarafından hazırlanan teklif, artık değer sınırlaması olmaksızın transfer yapılmasına izin verecek. Daha önce, eski ABD Başkanı Joe Biden yönetiminin silah transferlerini küçük paketlere bölerek, Kongre bildirim eşiklerini aşmayı hedeflediği iddia edilmişti. Denetim raporlarına göre, bu yöntemle Gazze’ye yönelik hava saldırılarında kullanılan mühimmatların çoğu kamuya açıklanmadan İsrail’e ulaştırıldı.
751 SİLAH ANLAŞMASI
ABD ile İsrail arasındaki en kapsamlı anlaşma, 2016’da imzalanan Memorandum of Understanding (MOU – Uzlaşı Belgesi) ile sağlandı. Bu anlaşma çerçevesinde, 2019–2028 yılları arasında İsrail’e toplam 38 milyar dolarlık askeri yardım yapılması taahhüt edildi. ABD Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, İsrail ile halen 751 aktif silah satış anlaşması (FMS) bulunuyor ve bu anlaşmaların toplam değeri yaklaşık 39,2 milyar dolar. Yıllık olarak ABD’den İsrail’e 3,8 milyar dolar askeri finansman aktarılıyor. 7 Ekim 2023 sonrası dönemde ise Washington yönetimi, ek paketlerle birlikte İsrail’e 17,9 milyar dolarlık ilave yardım sağladı.
RAPORLAR GİZLENECEK
Amerikan basınında görüşleri yer alan askeri uzmanlar, WRSA-I’nin sınırsız hale getirilmesinin ABD ordusunun kendi stoklarını tüketme riski taşıdığına dikkat çekiyor. Josh Paul, “Bu düzenleme ABD’nin askeri hazırlığını ciddi şekilde zayıflatabilir” uyarısında bulunuyor. Ayrıca, yeni tasarı sadece stok genişlemesiyle sınırlı değil; Dışişleri Bakanlığı’nın insan hakları raporlarını Kongre’ye sunma zorunluluğu da ortadan kaldırılıyor. Washington D.C. merkezli Çatışmalarda Sivilleri Koruma Merkezi’nden John Ramming-Chappell, “Bu düzenleme geçerse Kongre ve kamuoyu ABD dış politikasının etkileri hakkında çok daha az bilgiye sahip olacak” ifadelerini kullanıyor. Emekli diplomatlar, bu yasanın ayrıca Gazze’deki soykırım suçlarının gölgelenmesi anlamına geldiğini belirtiyor.
